TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI (KONU ANLATIMI)

TMS TAM SETİ

 

FİNANSAL RAPORLAMAYA İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Amaç ve statü

Kavramsal Çerçeve, işletme dışındaki kullanıcılar için hazırlanan ve sunulan finansal tabloların tabi olacakları usul ve esasları belirlemektedir.

Kavramsal Çerçeve bir Standart değildir. Dolayısıyla herhangi bir ölçüm veya açıklama konusunda standart belirlememektedir. Kavramsal Çerçeve’de Standartlardan herhangi birinin yerini alacak hiç bir husus yer almamaktadır.

Kurul tarafından, Kavramsal Çerçeve ile Standartlar arasında bazı hususlarda uyuşmazlık olabileceği kabul edilmektedir. Kavramsal Çerçeve ile Standartlardan biri arasında uyuşmazlık söz konusu olduğunda, söz konusu Standart Kavramsal Çerçeve’den önce gelir. Kurul yeni Standartların oluşturulmasında ve mevcut Standartların gözden geçirilmesinde mevcut Kavramsal Çerçeveyi rehber olarak alacağından belirtilen uyuşmazlıklar zaman içerisinde azalacaktır.

Kurul Kavramsal Çerçeve’nin uygulanmasında edineceği deneyimler çerçevesinde zaman zaman Kavramsal Çerçeve’de değişiklikler yapabilir.

Kavramsal çerçeve ile ilgili olarak yapılan değişiklikler Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından da aynen benimsenmiştir.

 

KAPSAM

Kavramsal Çerçeve aşağıda belirtilen konuları düzenler:

(a) Finansal raporlamanın amacı

(b) Faydalı finansal bilginin niteliksel özellikleri

(c) Finansal tabloları oluşturan unsurların tanım, tahakkuk ve ölçümleme esasları

(d) Sermaye ve sermayenin devamlılığı (korunması) kavramları

 

Faydalı finansal bilginin niteliksel özellikleri

1. Temel niteliksel özellikler : Temel niteliksel özellikler, ihtiyaca uygunluk ve gerçeğe uygun şekilde sunumdur.

a.İhtiyaca uygunluk: İhtiyaca uygun finansal bilgi, kullanıcılar tarafından verilen kararları etkileme gücüne sahiptir. Bazı kullanıcıların bilgiden faydalanmayı tercih etmemeleri veya bilgiyi diğer kaynaklardan elde etmiş olmaları durumunda dahi bilgi, verilen kararları etkileme gücüne sahip olabilir.

Önemlilik : Bu Kavramsal Çerçeve’de, niteliksel özellikler ve kısıt kavramları, faydalı finansal bilgiye ilişkin niteliksel özelliklere ve söz konusu bilgi üzerindeki kısıt anlamında kullanılmışlardır.

Bir bilginin verilmemesi veya yanlış verilmesi kullanıcıların belirli bir raporlayan işletmeye ilişkin finansal bilgiye dayanarak verecekleri kararları etkileyebiliyorsa bu bilgi önemlidir. Önemlilik ihtiyaca uygunluğun işletmeye özgü halidir.

b. Gerçeğe uygun şekilde sunum : Finansal raporlarda, ekonomik olaylar kelimelerle ve sayılarla ifade edilir. Finansal bilginin kullanıcılara faydalı olabilmesi için ilgili olayları sunması yeterli değildir. Ayrıca açıklamayı amaçladığı ekonomik olayları gerçeğe uygun bir şekilde sunmalıdır. Gerçeğe uygun bir sunumun, tam anlamıyla sağlanabilmesi için üç özelliğe sahip olması gerekir. Buna göre sunum tam, tarafsız ve hatasız olmalıdır. Tabiîdir ki, kusursuzluğa nadir olarak erişilebilir. Oluşturulan Finansal Raporlama Standartları ile bu özelliklerin mümkün olduğunca en üst seviyeye çıkarılması hedeflenmektedir.

Tam bir sunum; ekonomik olayın bir kullanıcı tarafından anlaşılması için tanımlamalar ve açıklamalar da dâhil olmak üzere gerekli tüm bilgileri içerir.

Tarafsız sunum, finansal bilginin seçiminde ve gösteriminde önyargı taşımaz. Tarafsız sunum; finansal bilginin kullanıcılar tarafından olumlu ya da olumsuz olarak değerlendirilmesi olasılığını arttırmak amacıyla yönlendirici, ağırlıklandırılmış, vurgulu, vurgu yapılmamış ya da başka bir şekilde manipule edilmiş değildir. Tarafsız bilgi, kararlar üzerinde etkisi olmayan ya da belirli bir amaca yönelik olmayan bilgi anlamına gelmez. Aksine, ihtiyaca uygun finansal bilgi, tanımında da belirtildiği gibi, kullanıcıların kararlarını etkileme gücüne sahiptir.

Hatasız sunum; ekonomik olayın tanımlanmasında hataların veya ihmallerin olmaması ve raporlanan bilginin elde edilmesinde kullanılan sürecin hatasız olarak seçilmiş ve uygulanmış olması anlamına gelir.

2. Destekleyici niteliksel özellikler : Karşılaştırılabilirlik, doğrulanabilirlik, zamanında sunum ve anlaşılabilirlik, ihtiyaca uygun ve gerçeğe uygun bir şekilde sunulan bilginin faydasını arttıran niteliksel özelliklerdir.

a. Karşılaştırılabilirlik: Karşılaştırılabilirlik, kullanıcıların kalemler arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları belirleyebilmesini ve anlayabilmesini sağlayan niteliksel bir özelliktir. Diğer niteliksel özelliklerden farklı olarak, karşılaştırılabilirlik tek bir kalemle ilgili değildir. Karşılaştırma yapılabilmesi için en az iki kalem gereklidir.

b. Doğrulanabilirlik: Doğrulanabilirlik, farklı bilgi düzeyindeki ve bağımsız gözlemcilerin belirli bir açıklamanın gerçeğe uygun sunulduğu hususunda görüş birliğine varabilmeleri (gözlemcilerin tam bir uzlaşmaya varmaları gerekmez) anlamına gelir.

c. Zamanında Sunum: Zamanında sunum, bilginin, karar verenler açısından kararlarını etkileyebileceği zamanda mevcut olması anlamına gelir.

d. Anlaşılabilirlik: Bilginin açık ve öz olarak sınıflandırılması, tanımlanması ve sunulması onu anlaşılır kılar.

Finansal Tabloların Unsurlarının Ölçüm Esasları

Ölçüm, finansal tablolarda yer alan unsurların bilançoda ve gelir tablosunda tahakkuk ettirilecekleri ve gösterilecekleri parasal tutarların belirlenmesi işlemini ifade eder.

Finansal tablolarda değişik derecelerde ve değişik bileşimlerde kullanılan birkaç farklı ölçüm esası vardır. Bu ölçüm esasları aşağıda belirtilenleri içerir:

Tarihi Maliyet: Varlıklar elde edildikleri tarihte alımları için ödenen nakit veya nakit benzerlerinin tutarları ile veya onlara karşılık verilen varlıkların gerçeğe uygun değerleri ile ölçümlenir. Borçlar borç karşılığında elde edilenin tutarı ile veya işletmenin normal faaliyetlerinden kaynaklanan borçlarda, örneğin, gelir vergilerinde olduğu gibi, borcun kapatılması için gereken nakit veya nakit benzerlerinin tutarı ile gösterilir.

 

Cari Maliyet: Varlıklar aynı varlığın veya bu varlıkla eşdeğer olan bir varlığın alınması için halihazırda gereken nakit veya nakit benzerlerinin tutarı ile gösterilirler. Borçlar, yükümlülüğün kapatılması için gereken nakit ve nakit benzerlerinin iskonto edilmemiş tutarları ile gösterilir.

Gerçekleşebilir Değer (Ödeme Değeri): Varlıklar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, bir varlığın elden çıkarılması halinde ele geçecek olan nakit ve nakit benzerlerinin tutarıdır. Borçlar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, kapatılmaları için ödenmesi gereken nakit ve nakit benzeri değerlerin iskonto edilmemiş tutarları ile gösterilir.

Bugünkü Değer: Varlıklar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, ileride yaratacakları net nakit girişlerinin bugünkü iskonto edilmiş değerleri ile gösterilirler. Borçlar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, kapatılmaları için ileride ödenmesi gereken net nakit çıkışlarının bugünkü iskonto edilmiş değerleri ile gösterilir.

 

Sermayenin Korunması ve Kârın Belirlenmesi

Sermayenin Nominal Olarak Korunması (Finansal Sermayenin Devamlılığı): Bu kavrama göre, dönem içinde hissedarlara yapılan ödemeler ve onların işletmeye koyduğu tutarlar hariç olmak kaydıyla, eğer net varlıkların dönem sonundaki finansal (para cinsinden) tutarı dönem başındaki finansal (para cinsinden) tutarını aşıyorsa bir gelir elde edilmiş demektir. Nominal (finansal) sermayenin devamlılığı nominal parasal birimlerle veya sabit satın alma gücü birimleri ile ölçülebilir.

 

Sermayenin Üretim Gücünün Korunması (Fiziki Sermayenin Devamlılığı): Bu kavrama göre, dönem içinde hissedarlara yapılan ödemeler ve onların işletmeye koyduğu tutarlar hariç olmak kaydıyla, eğer net varlıkların dönem sonundaki fiziki üretim kapasitesi (veya faaliyet kapasitesi) dönem başındaki fiziki üretim kapasitesini (veya faaliyet kapasitesini) aşıyorsa bir gelir elde edilmiş demektir.

 

TMS 1

FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU

 

Bu Standardın amacı, işletmenin genel amaçlı finansal tablolarının önceki dönemin finansal tablolarıyla ve diğer işletmelerin finansal tablolarıyla karşılaştırılmasına olanak verecek biçimde sunulması için gerekli olan temel unsurları açıklamaktır.

 

Finansal tabloların amacı

Finansal tablolar işletmenin finansal durumunun ve finansal performansının biçimlendirilmiş sunumudur. Finansal tabloların amacı, geniş bir kullanıcı kitlesinin ekonomik kararlar almalarına yardımcı olan işletmenin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları hakkında bilgi sağlamaktır. Ayrıca finansal tablolar, yöneticilerin kendilerine emanet edilen kaynakları ne etkinlikte kullandıklarını da gösterir. Finansal tablolar bu amaca ulaşmak için işletmeyle ilgili aşağıdaki bilgileri sunar:

(a) Varlıklar;

(b) Borçlar;

(c) Özkaynaklar;

(d) Gelir ve giderler, karlar ve zararlar dahil;

(e) Ortakların ortak olmaları sebebiyle yaptıkları katkılar ve ortaklara yapılan dağıtımlar ve

(f) Nakit akışları.

 

Bu bilgi, dipnotlarda yer alan diğer bilgilerle birlikte finansal tablo kullanıcılarının işletmenin gelecekteki nakit akışlarını ve özellikle bunların zamanını ve kesinliklerini tahmin etmelerine yardımcı olur.

Tam bir finansal tablolar seti

Tam bir finansal tablolar seti aşağıdakileri içerir:

(a) Dönem sonu finansal durum tablosu,(Bilanço )

(b) Döneme ait kâr veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosu,

(c) Döneme ait özkaynak değişim tablosu,

(d) Döneme ait nakit akış tablosu,

(e) Önemli muhasebe politikalarını ve diğer açıklayıcı bilgileri içeren dipnotlar,

İşletmenin Sürekliliği

Yönetim, finansal tabloları düzenlerken işletmenin faaliyetlerini süreklilik içerisinde devam etme yetisini değerlendirir. İşletmenin sürekliliği kavramının uygunluğu değerlendirilirken yönetim, bununla sınırlı olmamakla birlikte en azından raporlama dönemi sonundan(bilanço tarihinden) sonraki on iki aya ilişkin mevcut bilgileri dikkate alır.

Muhasebenin Tahakkuk Esası

İşletme, nakit akış tablosu hariç, tüm finansal tablolarını muhasebenin tahakkuk esasına göre düzenler.

Önemlilik ve Birleştirme

İşletme, benzer kalemlerden oluşan her bir önemli sınıfı, finansal tablolarda ayrı bir biçimde gösterir. İşletme, nitelikleri ve işlevleri itibariyle farklı olan kalemleri de, önemsiz olmadıkları takdirde, ayrı olarak sunar.

Finansal tablolar, çok sayıda işlem veya diğer olayların işlemden geçirilerek nitelik ve işlevlerine göre hesap sınıfları altında birleştirilmesi (toplanması) sonucu oluşur. Sınıflandırma ve birleştirmedeki son aşama, finansal tablolardaki hesap sınıflarını oluşturan birleştirilmiş ve sınıflandırılmış bilginin sunumudur. Bir hesap kalemi kendi başına önemli değilse, bu tablolarda ya da dipnotlarda diğer kalemlerle birleştirilir. Bu tablolarda ayrı olarak sunulacak kadar öneme sahip olmayan bir kalemin dipnotlarda ayrı olarak sunulması gerekebilir.

Netleştirme (Mahsup Etme)

İşletme, bir TFRS zorunlu kılmadıkça veya izin vermedikçe varlıkları ve borçları ya da gelirleri ve giderleri netleştiremez.

Raporlama Sıklığı

Bir işletme, tam bir finansal tablolar setini (karşılaştırılabilir bilgileri içerecek şekilde) en az yılda bir kez sunmalıdır.

Karşılaştırmalı Bilgi

Başka bir TFRS’de aksine bir hüküm bulunmadıkça, işletme cari dönem finansal tablolarında raporlanan tüm tutarlara ilişkin bir önceki döneme ait karşılaştırmalı bilgileri sunar. Cari dönemin finansal tablolarının anlaşılması bakımından gerekli olması durumunda, metinsel ve tanımsal bilgilere ilişkin de karşılaştırmalı bilgi verir.

İşletme asgari olarak iki finansal durum tablosu, iki kar veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosu, iki ayrı kar veya zarar tablosu (sunulması durumunda), iki nakit akış tablosu ve iki özkaynaklar değişim tablosu ve bunlara ilişkin dipnotları sunar.

Sunuluşun Tutarlılığı

Aşağıdaki koşullar oluşmadığı sürece, kalemlerin finansal tablolarda sunuluşu ve sınıflandırılması bir dönemden diğer döneme aynı biçimde sürdürülmelidir:

(a) İşletme faaliyetlerinin niteliklerinde önemli değişiklikler olmasından veya finansal tabloların yeniden gözden geçirilmesinden sonra, başka bir sunuluş ve sınıflandırmanın, TMS 8’in muhasebe politikalarının seçimi ve uygulanması kriterine göre daha uygun olacağı açık bir biçimde ortadaysa veya

(b) Bir TFRS’nin sunuluşta bir değişiklik gerektirmesi durumunda.

Not : Azınlık payı: Bir bağlı ortaklığın net varlıklarının ve kar veya zararının ana ortaklık tarafından, doğrudan veya bağlı ortaklıkları vasıtasıyla dolaylı olarak, sahip olunmayan paylara isabet eden kısmını ifade eder.

Finansal Durum Tablosunda (Bilançoda) yer alacak bilgiler

Finansal durum tablosu aşağıdaki tutarları gösteren hesap kalemlerini içermek zorundadır:

(a) Maddi duran varlıklar,

(b) Yatırım amaçlı gayrimenkuller,

(c) Maddi olmayan duran varlıklar,

(d) Finansal varlıklar ((e), (h) ve (i) şıklarında gösterilenler hariç),

(e) Özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilen yatırımlar,

(f) Canlı varlıklar,

(g) Stoklar,

(h) Ticari ve diğer alacaklar,

(i) Nakit ve nakit benzerleri,

(j) Satılmak üzere elde tutulan varlıkların toplamı ile TFRS 5’e göre satılmak üzere elde tutulan ve elden çıkarılacaklar grubuna dahil olan varlıkların toplamı,

(k) Ticari ve diğer borçlar,

(l) Karşılıklar,

(m) Finansal borçlar ( (k) ve (l) şıklarında gösterilenler hariç),

(n) TMS 12 “Gelir Vergileri” Standardında tanımlandığı gibi, dönem vergisiyle ilgili borçlar ve varlıklar,

(o) TMS 12’de tanımlandığı gibi, ertelenmiş vergi borçları ve ertelenmiş vergi varlıkları,

(p) TFRS 5’e göre elden çıkarılacaklar grubuna dahil olan satılmak üzere elde tutulanlar olarak sınıflandırılan borçlar,

(q) Özkaynaklarda gösterilen kontrol gücü olmayan paylar (azınlık payları) ve

(r) Ana şirketin ortaklarına ait çıkarılmış sermaye ve yedekler.

 

TMS 2

STOKLAR

 

Bu standardın amacı stoklarla ilgili muhasebe işlemlerini açıklamaktır. Muhasebede stokların muhasebeleştirilmesi ile ilgili temel konu, stokların bir varlık olarak muhasebeleştirilmesinde, kullanılmasında ve elden çıkarılmasında gerçekleşen gelirler ile karşılaştırılacak olan ilgili maliyetin belirlenmesidir. Bu standart, stok maliyetlerinin, net gerçekleşebilir değere indirgemeyi de içererek, nasıl saptanacağını ve gidere dönüşeceğini açıklar. Standart ayrıca stok maliyetlerinin oluşumu, içeriği ile uygulanacak değerleme yöntemleri hakkında da bilgi verir.

 

Bu Standart aşağıda sayılanlar dışındaki tüm stoklar için uygulanır:

 

(a) İnşaat sözleşmeleri ve bu sözleşmelerle doğrudan ilişkilendirilebilen hizmet sözleşmeleri

(b) Finansal araçlar

(c) Tarımsal faaliyetler ile ilgili canlı varlıklar ve hasat zamanındaki tarımsal ürünler

 

Bu Standart aşağıda belirtilenler tarafından tutulan stokların ölçümünde kullanılmaz:

(a) Belirli Sektörlerde en iyi uygulamalar çerçevesinde net gerçekleşebilir değeri ile ölçüldükleri dikkatle alınarak; tarım ve orman ürünleri, hasat dönemi sonrası tarımsal ürün, mineral ve mineral ürünler üreticilerinin elinde bulundurdukları stoklar.

 

(b) Stoklarını rayiç (gerçeğe uygun) değerlerinden satış giderlerini düşerek saptayan aracıların elinde bulundurdukları stoklar.

Aşağıdaki terimler bu standartta belirlenen anlamları ile kullanılırlar:

Stoklar;

(a) İşin normal akışı içinde ( olağan işletme faaliyetleri kapsamında ) satılmak için elde tutulan;

(b) Satılmak üzere üretilmekte olan ya da

(c) Üretim sürecinde ya da hizmet sunumunda kullanılacak ilk madde ve malzemeler şeklinde bulunan varlıklardır.

Net gerçekleşebilir değer; işin normal akışı içinde, tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış giderleri toplamının, düşürülmesiyle elde edilen tutarı ifade eder.

Gerçeğe uygun değer; Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde gerçekleşecek olağan bir işlemde bir varlığın satışında elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

Stokların Değerlemesi

Stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenir.

Stokların maliyeti; tüm satın alma maliyetlerini, dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir.

Satın Alma Maliyeti

Stokların satın alma maliyeti; satın alma fiyatı, ithalat vergileri ve diğer vergiler (firma tarafından vergi idaresinden iade alınabilecekler hariç) ve nakliye, yükleme boşaltma maliyetleri ile mamul,

malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle doğrudan bağlantısı kurulabilen diğer maliyetleri içerir. Ticari ıskontolar ve benzeri diğer indirimler, satın alma maliyetinin belirlenmesinde indirim konusu yapılır.

Dönüştürme Maliyetleri

Stokların dönüştürme maliyetleri; direkt işçilik giderleri gibi, üretimle doğrudan ilişkili maliyetleri kapsar. Bu maliyetler ayrıca ilk madde ve malzemenin mamule dönüştürülmesinde katlanılan sabit ve değişken genel üretim giderlerinden sistematik bir şekilde dağıtılan tutarları da içerir. Sabit genel üretim maliyetlerinin dönüştürme maliyetlerine dağıtımı, üretim faaliyetlerinin normal kapasitede olacağı varsayımına dayanır. Normal kapasite, planlanan bakım-onarım çalışmalarından kaynaklanacak kapasite düşüklüğü de dikkate alınarak, normal koşullarda bir veya birkaç dönem veya sezonda elde edilmesi beklenen ortalama üretim miktarıdır.

 

Stokların maliyetine alınmayan ve oluştukları dönemin gideri olarak kabul edilen giderlere ilişkin örnekler şöyledir:

(a) Normalin üstünde gerçekleşen, ilk madde ve malzeme (fire ve kayıplar), işçilik ve diğer üretim maliyetleri

(b) Bir sonraki üretim aşaması için zorunlu olanlar dışındaki depolama giderleri

(c) Stokların bulunduğu konum ve duruma gelmesinde katkısı olmayan genel yönetim giderleri ve

(d) Satış giderleri.

Stok Maliyetlerini Hesaplama Yöntemleri

Normal şartlarda birbirleri ile ikame edilemeyen stok kalemleri ile özel projeler için üretilen veya satın alınan mal veya hizmetlerin maliyeti, her bir varlığa ilişkin özel maliyeti dikkate alınarak belirlenir (Gerçek parti maliyet yöntemi).

özel maliyet yöntemi (gerçek parti maliyet yöntemi) genellikle birbirleri ile ikame edilebilen büyük miktardaki kalemlerden oluşan stoklar için uygun bir maliyet hesaplama yöntemi değildir.

 

Yukarıda belirtilenler dışında kalan stokların maliyeti, ilk giren ilk çıkar (FİFO) veya ağırlıklı ortalama maliyet yöntemlerinden (formüllerinden) biri uygulanarak belirlenir.

Finansal tablo dipnotlarında aşağıdaki hususlar açıklanır:

(a) Stokların değerlemesinde benimsenen muhasebe politikaları, kullanılan maliyet hesaplama yöntemleri

(b) Stokların toplam kayıtlı değerleri ve stokların işletmeye uygun şekilde sınıflandırılmış bazda ayrı ayrı tutarları;

(c) Gerçeğe uygun değerlerinden satış için katlanılan maliyetler düşüldükten sonraki değerle izlenen stokların finansal tablolardaki tutarı

(d) Dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarı;

(e) dönem içinde gider kaydedilerek kayıttan düşülen stoklar;

(f)  dönem içinde gider kaydedilerek kayıttan düşülen stokların iptali;

(g) gider kaydedilerek kayıttan düşülen stokların iptaline neden olan olaylar veya koşullar ve

(h) Yükümlülükler için teminat olarak gösterilen stokların kayıtlı değeri

 

TMS 7

NAKİT AKIŞ TABLOLARI

 

Bu Standardın amacı, işletme, yatırım ve finansman faaliyetlerinden dönem buyunca elde edilen nakit akışlarını sınıflandıran nakit akış tablosu vasıtasıyla, bir işletmenin nakit ve nakit benzerlerindeki tarihi değişikliklere ilişkin bilgi sağlaması hususunu düzenlemektedir.

Tanımlar

Nakit: İşletmedeki nakit ile vadesiz mevduatı,

Nakit benzeri: Tutarı belirli bir nakde kolayca çevrilebilen kısa vadeli ve yüksek likiditeye sahip ve değerindeki değişim riski önemsiz olan yatırımları,

Nakit akışları: Nakit ve nakit benzerlerinin giriş ve çıkışlarını,

İşletme faaliyetleri: Bir işletmenin ana gelir getirici faaliyetleri ile yatırım ve finansman faaliyeti olmayan diğer faaliyetleri,

Yatırım faaliyetleri: Uzun vadeli varlıkların ve nakit benzerleri içerisinde yer almayan diğer yatırımların elde edilmesi ve elden çıkarılmasına ilişkin faaliyetleri,

Finansman faaliyetleri: öz kaynaklar (Öz sermaye) ile yabancı kaynakların (borçlanmaların) yapısında ve tutarında değişiklik meydana getiren faaliyetleri, ifade eder.

İşletme faaliyetleri

İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, genellikle işletmenin ana gelir getirici faaliyetleriyle ilgili olup, net karın veya zararın belirlenmesinde yer alan işlem ve olaylardan kaynaklanır. İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarına ait örnekler aşağıda verilmiştir.

(a) Satılan mallardan ve verilen hizmetlerden (satışlardan) elde edilen nakit girişleri

(b) Royalti, ücret, komisyon ve diğer hasılatla ilgili nakit girişleri,

(c) Mal ve hizmetler için yapılan ödemelerden kaynaklanan nakit çıkışları,

(d) Çalışanlara ve çalışanlar adına yapılan ödemelerden kaynaklanan nakit çıkışları,

(e) Sigorta şirketlerinin aldığı veya ödediği primler, tazminatlar, yıllık ödemeler ve poliçeyle ilgili diğer yükümlülükler nedeniyle oluşan nakit giriş ve çıkışları,

(f) Finansman veya yatırım faaliyeti ile doğrudan ilgili olmadığı sürece kurum kazancı üzerinden hesaplanan diğer vergiler ile ilgili nakit çıkışları veya söz konusu vergiler kapsamında alınan vergi iadeleri ile ilgili nakit girişleri,

(g) Alım satım amaçlı elde bulundurulan sözleşmelerle ilgili nakit girişleri ve çıkışları.

Not : Royalti: Bir lisans veya ticari marka sahibinin sahip olduğu hakları bir başkasına devretmesi karşılığı aldığı bedeldir. Kiralanarak veya üretim birimi üzerinden verilebilir.

 

Yatırım Faaliyetleri

Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarına ilişkin örnekler aşağıdaki gibidir:

(a) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ve diğer uzun vadeli varlıkların alımı ile ilgili nakit çıkışları.

(b) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ve diğer uzun vadeli varlıkların satışı ile ilgili nakit girişleri;

( c ) başka bir işletmeye iştirak etmek veya o işletmenin borçlanma aracını satın almak için ve müşterek yönetime tabi teşebbüse(İş ortaklığına) katılmak için yapılan nakit çıkışları;

(d) başka bir işletmenin hisse senedinin veya borçlanma aracının veya işletmenin bir müşterek yönetime tabi teşebbüsteki(İş ortaklıklarındaki) payının satılması sonucu elde edilen nakit girişleri;

( e ) işletmeler tarafından üçüncü kişilere verilen avans ve borçlara ilişkin nakit çıkışları;

(f) işletmelerin üçüncü kişilere verdikleri avans, kredilerden yapılan tahsilatlar,

(g) vadeli işlem veya forward sözleşmesi, opsiyon sözleşmeleri ve swap sözleşmelerine ilişkin nakit giriş ve çıkışları.

Forward Sözleşmesi: Forward sözleşmeleri, belirli bir varlığın (emtia, döviz, menkul kıymet, altın vb.) önceden belirlenmiş bir fiyat ve miktar üzerinden gelecekteki bir tarihte alımı veya satımını öngören sözleşmelerdir. Forward sözleşmeler, tarihte ilk rastlanan vadeli sözleşmelerdir.

Swap Sözleşmeleri: Swap, kelime anlamı olarak değişim veya takas anlamına gelir. Swap, vadeli döviz piyasalarındaki kur dalgalanmalarından doğan kur riskini minimize etmekte kullanılan en gelişmiş yöntemlerin başında gelmektedir.

Finansman faaliyetleri

Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları örneklerine aşağıda yer verilmiştir:

(a) Hisse senedi ve diğer öz sermaye araçlarının ihracından sağlanan nakit girişleri,

(b) Sermayenin azaltılması veya işletmenin kendi hisse senetlerini almasıyla ilgili nakit çıkışları,

(c) Borçlanma araçları ihracı ve diğer uzun ve kısa vadeli krediler ile sağlanan nakit girişleri,

(d) Borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları,

(e) Finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları.

İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarının raporlanması

İşletme faaliyetlerine ilişkin nakit akışları aşağıdaki yöntemlere göre raporlanabilir.

(a) Brüt nakit girişleri ve brüt nakit çıkışlarına ait ana grupların belirtildiği Brüt (Dolaysız) yönteme* göre veya

(b) Net kar/zararın, gayri nakdi işlemlerin, geçmiş veya gelecek işlemlerle ilgili nakit giriş veya çıkışları tahakkuklarının veya ertelemelerinin ve yatırım veya finansman faaliyetleriyle ilgili nakit akışlarına ilişkin gelir veya gider kalemlerinin etkilerine göre düzeltildiği net (dolaylı) yönteme göre.

 

TMS 8

MUHASEBE POLİTİKALARI, MUHASEBE TAHMİNLERİNDE DEĞİŞİKLİKLER VE HATALAR

 

Bu standardın amacı; muhasebe politikalarının seçilmesine ve değiştirilmesine ilişkin kriterleri belirlemek ve muhasebe politikalarında ve tahminlerinde meydana gelen değişikliklerin ve hataların düzeltilmesine ilişkin muhasebeleştirme ve açıklama esaslarını düzenlemektir. Standart, işletmenin finansal tablolarının geçerlilik ve güvenilirliğini artırmayı ve işletmenin önceki dönemlerin finansal tablolarıyla ve diğer işletmelerin finansal tablolarıyla karşılaştırılabilirliğini sağlamayı amaçlamaktadır.

Bu standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Muhasebe politikaları; finansal tabloların hazırlanmasında ve sunulmasında işletmeler tarafından kullanılan belirli ilkeler, esaslar, gelenekler, kurallar ve uygulamalardır.

Muhasebe tahminlerindeki değişiklik; bir varlık veya yabancı kaynağın defter değerinin veya bunların cari durumunun saptanmasından ve gelecekte beklenen fayda ve yükümlülüklerinin değerlendirilmesinden kaynaklanan, dönemsel kullanım tutarının değişimi nedeni ile yapılması gereken düzeltmelerdir. Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, yeni bir bilgiden veya gelişmeden kaynaklanır, dolayısıyla, hataların düzeltilmesi anlamına gelmez.

Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS); Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun(TMSK) benimsediği standartları ve yorumları içermektedir. Bunlar;

(a) Türkiye Finansal Raporlama Standartları’nı,

(b) Türkiye Muhasebe Standartları’nı ve

(c) Yorumları’nı içermektedir.

Geçmiş dönem hataları; İşletmenin bir veya daha önceki finansal tablolarında, güvenilir bilgiyi kullanmaması veya yanlış kullanması sonucu ortaya çıkan aşağıda sıralanan, ihmaller veya yanlış bilgilendirmelerdir. Güvenilir bilgi;

(a) Finansal tabloların onaylanması sırasında mevcut olan ve

(b) Finansal tabloların hazırlanması ve sunulması esnasında elde edilebilir olması ve dikkate alınmış olması beklenen bir bilgi olmalıdır.

Geriye dönük uygulama; yeni bir muhasebe politikasının işlemlere, olaylara ve koşullara, söz konusu politika hep kullanımdaymış gibi uygulanmasıdır.

Geriye dönük yeniden düzenleme; geçmiş dönem hatalarının düzeltilerek, düzeltilmiş tutarların finansal tablolarda hiç hata olmamış gibi yer alması, ölçülmesi ve açıklanmasıdır.,

Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler

Birçok finansal tablo kalemleri, işletme faaliyetlerindeki mevcut belirsizlikler nedeniyle tam olarak ölçülemez, ancak tahmin edilebilirler. Tahminler en güncel ve güvenilir bilgilere dayanılarak yapılır. Örneğin;

(a) Şüpheli alacaklar,

(b) Kullanımdan kalkmış stoklar,

(c) Finansal varlıkların veya yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerleri,

(d) Amortismana tabi varlıkların faydalı ömürleri ya da gelecekteki ekonomik faydalarının beklenen yararlanma şekilleri,

(e) Garanti yükümlülükleri hakkında tahminler yapmak gerekebilir.

 

Makul tahminlerin kullanılması, finansal tabloların düzenlenmesinde vazgeçilmez bir unsurdur ve bu durum finansal tabloların güvenilirliğini olumsuz yönde etkilemez.

 

TMS 10

RAPORLAMA DÖNEMİNDEN

(BİLANÇO TARİHİNDEN) SONRAKİ OLAYLAR

Bu standardın amacı;

(a) Bir işletmenin, raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra ortaya çıkan olaylar nedeniyle finansal tablolarında hangi durumlarda düzeltme gerekeceğini ve

(b) Finansal tabloların yayımı için onayın verildiği tarih hakkında ve raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonraki olaylarla ilgili finansal tablolarda açıklanması gereken bilgileri belirlemektir.

Finansal Tabloya Alınma ve Değerleme Esasları

Raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonraki düzeltme gerektiren olaylar

(a) İşletmenin raporlama dönemi sonu (bilanço tarihi) itibariyle bir borcunun bulunduğunu teyit eden, raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra sonuçlanmış bir dava ile ilgili olarak; daha önce finansal tablolara alınan karşılık tutarları

(b) Raporlama dönemi sonu (bilanço tarihi) itibariyle bir varlığın değerinde düşüklük olduğuna veya daha önce finansal tablolara alınan değer düşüklüğü tutarının düzeltilmesi gerektiğine dair bir bilginin raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra ortaya çıkması halinde;

(c) Raporlama döneminden (bilanço tarihinden) önce satın alınan varlıkların maliyetlerinin veya satılan varlıklardan elde edilen gelirlerin, raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra belirli hale gelmesi düzeltme gerektirir.

(d) Raporlama döneminden (bilanço tarihinden) önceki olaylar nedeniyle, kardan pay veya ikramiye gibi raporlama dönemi sonu (bilanço tarihi) itibarıyla hukuki veya zımni kabule dayalı bir borcun 4

olduğu durumlarda, ikramiye veya kardan payın raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra belirli hale gelmesi düzeltme gerektirir.

(e) Finansal tabloların gerçeğe uygun olmadığını gösteren hata ve hilelerin ortaya çıkarılması düzeltme gerektirir.

Temettüler

Hisse senedi sahiplerine; (TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum’ daki tanımlar uyarınca) ödeneceği raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra ilan edilen temettüler ile ilgili olarak, raporlama dönemi sonunda (bilanço tarihinde) işletmelerce herhangi bir yükümlülük finansal tablolara alınmaz.

Ödeneceği, raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra, ancak finansal tabloların yayımı için onay verilen tarihten önce ilan edilen temettüler (örneğin; temettülerin onaylanması ve dolayısıyla artık işletmenin isteğine bağlı olmaması durumunda); söz konusu zamanda herhangi bir yükümlülük bulunmadığından yükümlülük olarak finansal tablolara alınmaz. Bu tür temettüler, “TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu” Standardı uyarınca dipnotlarda açıklanır

 

TMS 12

GELİR VERGİLERİ

 

Bu Standardın amacı; gelir vergilerinin (kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergilerin) muhasebeleştirilmesini düzenlemektir.

Bu Standart gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesinde uygulanır.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Muhasebe kârı (muhasebe zararı): Vergi gideri öncesi dönem kârını (zararını) ifade eder.

Vergiye tabi kâr (mali zarar): Vergi otoriteleri tarafından konulan kurallara göre bir hesap dönemi için tespit edilen ve üzerinden vergi ödenen (vergi geri kazanımı sağlayan) kârı (zararı) ifade eder.

Vergi gideri (vergi geliri): Dönem kârının veya zararının belirlenmesinde dönem vergisi ve ertelenmiş vergi açısından dikkate alınan toplam tutarı ifade eder.

Dönem vergisi: Vergiye tabi kâr (mali zarar) açısından o döneme ait ödenecek gelir vergisini (geri kazanılacak gelir vergisini) ifade eder.

Ertelenmiş vergi borçları: Vergiye tabi geçici farklar üzerinden gelecek dönemlerde ödenecek gelir vergilerini ifade eder.

Ertelenmiş vergi varlıkları: Aşağıdaki durumlarda gelecek dönemlerde geri kazanılacak olan gelir vergisi tutarlarını ifade eder:

(a) İndirilebilir geçici farklar;

(b) Gelecek dönemlere devreden kullanılmamış mali zararlar ve

(c) Gelecek dönemlere devreden kullanılmamış vergi avantajları.

Geçici farklar: Bir varlığın veya borcun finansal durum tablosundaki (bilançodaki) defter değeri ile bunların vergi açısından taşıdıkları değerler arasındaki farkları ifade eder. Geçici farklar aşağıdakilerden biri şeklinde olabilir:

(a) Vergiye tabi geçici farklar; bunlar gelecek dönemlerde faydalanma veya ödeme yapıldığında o dönemlerin vergiye tabi kârını veya zararını belirlerken vergiye tabi tutarlar oluştururlar; ya da

(b) İndirilebilir geçici farklar; bunlar gelecek dönemlerde faydalanma veya ödeme yapıldığında o dönemlerin vergiye tabi kârını veya zararını belirlerken vergi matrahından indirilebilir tutarlardır.

Vergiye esas değer: Bir varlık veya borcun vergisel açıdan taşıdığı tutarı/değeri ifade eder.

Vergi gideri (vergi geliri), dönem vergi gideri (dönem vergi geliri) ile ertelenmiş vergi gideri (ertelenmiş vergi geliri) toplamından oluşur.

Vergiye esas değer

Bir varlığın vergiye esas değeri, işletmenin gelecekte söz konusu varlığın defter değeri tutarında sağlayacağı vergiye tabi ekonomik yarardan vergisel açıdan gider olarak indirilebilecek olan tutarı ifade eder. Eğer ilerideki ekonomik faydalar vergiye tabi olmayacaksa, anılan varlığın vergiye esas değeri defter değerine eşittir.

Örnekler :

1.  Bir  makinenin  maliyeti  100  TL’dir.  Vergi  açısından  içinde  bulunulan  dönemde  ve  önceki dönemlerde  ayrılan  amortisman  tutarı  30  TL’dir.  Makinenin  kalan  maliyeti  gelecek dönemlerde  ya  amortisman  ayırmak  suretiyle  ya  da  satış  sırasında  kalan  maliyet  olarak düşülebilecektir.  Bu  makineyi  kullanarak  elde  edilen  gelir  vergiye  tabidir,  satış  sonucu oluşan  kâr  da  vergiye  tabidir.  Satışın  zararla  sonuçlanmasında  da  zarar  vergi  açısından indirilebilir durumdadır. Halihazırda makinenin vergiye esas değeri 70 TL’dir.

2.  Tahakkuk  ettirilmiş  olan  faiz  alacaklarının  defter  değeri  100  TL’dir.  Bununla  ilgili  faiz gelirleri nakit esasına göre vergiye tabi olacaktır. Bu durumda faiz alacaklarının vergiye esas değeri sıfırdır. (Tahakkuk ettirilen fakat daha sonra tahsil edilecek olan gelir, tahsil edildiğinde gelir vergisine tabi olur. )

3.  Satışlardan  alacakların  defter  değeri  100  TL’dir.  İlgili  satış  geliri  vergiye  tabi  kârın  (mali zararın) tespitinde dikkate alınmıştır. Alacakların vergiye esas değeri 100 TL’dir.

4.  Bir  bağlı  ortaklıktan  tahsil  edilecek  temettünün  defter  değeri  100  TL’dir.  Temettü  geliri işletmede  vergiye  tabi  değildir.  Esas  olarak  bu  varlığın  değerinin  tamamı  gelir  olarak muhasebeleştirilmiş olan ekonomik  yarardan indirilebilir durumdadır. Sonuç olarak temettü alacaklarının vergiye esas olan değeri 100 TL’dir.

5.  Finansal alacak olarak muhasebeleştirilmiş olan verilmiş bir borcun defter değeri 100 TL’dir.

 

TMS 16

MADDİ DURAN VARLIKLAR

 

Bu Standardın amacı, finansal tablo kullanıcılarının işletmenin maddi duran varlıklardaki yatırımını ve bu yatırımdaki değişimleri belirleyebilmelerini sağlayan maddi duran varlıklarla ilgili muhasebe işlemlerini düzenlemektir.

Bu Standart aşağıda belirtilen varlıkların muhasebeleştirilmesinde uygulanmaz:

(a) “TFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler” Standardı uyarınca satış amaçlı elde tutulan varlık olarak sınıflandırılmış olan maddi duran varlıklar.

(b) Taşıyıcı bitkiler dışındaki tarımsal faaliyetlerle ilgili canlı varlıklar (bkz. TMS 41 Tarımsal Faaliyetler). Bu Standart taşıyıcı bitkilere uygulanır ancak taşıyıcı bitkilerin ürünlerine uygulanmaz.

(c) Madenlere ilişkin arama, hazırlık, çıkarma ve değerlendirme harcamalarının/varlıklarının muhasebeleştirilmesi ve ölçülmesi (bkz: “TFRS 6 Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesi” Standardı).

(d) Petrol, doğal gaz ve benzer nitelikli yenilenebilir olmayan doğal kaynaklar gibi madenler üzerindeki haklar ve madeni kaynaklar.

Ancak, bu Standart (b) - (d) arasında tanımlanan varlıkların geliştirilmesi ya da korunmasında kullanılan maddi duran varlıklar için uygulanır.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Taşıyıcı bitki: Aşağıdaki özelliklere sahip yaşayan bir bitkidir:

(a) Tarımsal ürünlerin üretimi veya temini için kullanılması,

(b) Bir dönemden fazla ürün vermesinin beklenmesi ve

(c) Önemsiz kalıntı satışları dışında tarımsal ürün olarak satılma olasılığının çok düşük olması. (TMS 41’in 5A-5B paragrafları taşıyıcı bitki tanımına ilişkin detaylı bilgi içerir.)

Defter değeri: Bir varlığın birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü zararları indirildikten sonra finansal tablolara yansıtıldığı tutarıdır.

Maliyet: Bir varlığın elde edilmesinde veya inşaatında ödenen nakit veya nakit benzerlerini veya verilen diğer bedellerin gerçeğe uygun değerini veya belli durumlarda, (diğer TFRS‘lerin özel hükümleri uyarınca) ilk muhasebeleştirme sırasında ilgili varlığa atfedilen bedeli ifade eder. (örnek TFRS 2 Hisse Bazlı Ödemeler)

Amortismana tabi tutar: Bir varlığın maliyetinden veya maliyet yerine geçen diğer tutarlardan kalıntı değerin düşülmesiyle bulunan tutarı ifade eder.

Amortisman: Bir varlığın amortismana tabi tutarının, yararlı ömür süresince sistematik olarak dağıtılmasını ifade eder.

İşletmeye özgü değer : Bir işletmenin bir varlığın devamlı kullanımından ve yararlı ömrünün sonunda elden çıkarıldığında elde edilmesi beklenen veya bir yükümlülüğün karşılanmasında oluşması beklenen nakit akışlarının bugünkü değerini ifade eder.

Gerçeğe uygun değer: Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde gerçekleşecek olağan bir işlemde bir varlığın satışında elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

Değer düşüklüğü zararı : Bir varlığın defter değerinin geri kazanabilir tutarını aşan kısmını ifade eder.

Maddi duran varlıklar:

(a) Mal veya hizmet üretimi veya arzında kullanılmak, başkalarına kiraya verilmek veya idari amaçlar çerçevesinde kullanılmak üzere elde tutulan ve

(b) Bir dönemden daha fazla kullanımı öngörülen,fiziki kalemlerdir.

Geri kazanılabilir tutar: Bir varlığın gerçeğe uygun değerinden satış giderleri çıkarılarak bulunan değeri ile kullanım değerinden büyük olanıdır.

Bir varlığın kalıntı değeri: Bir varlık tahmin edilen yararlı ömrünün sonundaki durum ve yaşına ulaştığında elden çıkarılması sonucu elde edilmesi beklenen tutardan, elden çıkarmanın tahmini maliyetleri düşülerek ulaşılan tahmini tutardır.

Yararlı ömür:

(a) Bir varlığın işletme tarafından kullanılabilmesi beklenen süreyi veya

(b) İşletme tarafından ilgili varlıktan elde edilmesi beklenen üretim sayısı veya benzeri üretim birimini ifade eder.

Maliyet unsurları

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti aşağıdaki unsurları içerir:

(a) İndirimler ve ticari iskontolar düşüldükten sonra, ithalat vergileri ve iade edilmeyen alış vergileri dahil, satın alma fiyatı.

(b) Varlığın yerleştirileceği yere ve yönetim tarafından amaçlanan koşullarda çalışabilmesini sağlayacak duruma getirilmesine ilişkin her türlü maliyet.

(c) Maddi duran varlığın sökülmesi ve taşınması ile yerleştirildiği alanın restorasyonuna ilişkin tahmini maliyeti, işletmenin ilgili kalemin elde edilmesi ya da stok üretimi dışında bir amaçla belirli bir süre kullanımı sonucunda katlandığı yükümlülük.

Doğrudan ilgili varlığa atfedilebilir maliyetler aşağıda belirtilmiştir:

(a) Doğrudan maddi duran varlık kaleminin elde edilmesiyle veya inşaatıyla ilgili çalışanlara sağlanan faydalardan kaynaklanan maliyetler (“TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar” Standardında belirtildiği şekilde)

(b) Yerin hazırlanmasına ilişkin maliyetler;

(c) İlk teslimata ilişkin maliyetler;

(d) Kurulum ve montaj maliyetleri;

(e) Varlığın uygun şekilde çalışıp çalışmadığına dair yapılan test maliyetlerinden, varlığı gerekli yer ve duruma getirirken üretilen kalemlerin satışından elde edilen net hasılat düşüldükten sonra kalan

tutar (teçhizatın denenmesi sırasında üretilen örnekler gibi) ve

(f) Mesleki ücretler.

 Belirli bir dönemde stok üretiminde kullanılan bir maddi duran varlık kaleminin sökülmesi ve taşınması ile, ilgili varlığın üzerinde kullanıldığı yerin restorasyonuna ilişkin katlanılan maliyetlere “TMS 2 Stoklar” Standardı hükümleri uygulanır. TMS 2 ve TMS 16 kapsamında maliyetlerle ilgili muhasebeleştirilen yükümlülükler “TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar” Standardı çerçevesinde ölçülür ve finansal tablolara yansıtılır.

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyetine girmeyen maliyet unsuru örneklerine aşağıda yer verilmiştir:

(a) Yeni bir tesis açılmasının maliyetleri;

(b) Yeni bir ürün veya hizmetin tanıtılmasına ilişkin maliyetler (reklam ve tanıtım harcamaları dahil);

(c) Yeni bir yerde veya yeni bir müşteri kitlesiyle iş yapmak amacıyla katlanılan maliyetler (personel eğitim masrafları dahil) ve

(d) Yönetim giderleri ve diğer genel giderler.

 

 

TMS 17

KİRALAMA İŞLEMLERİ

 

Bu Standardın amacı; gerçekleştirilen kiralama işlemlerine ilişkin olarak kiracı ve kiraya veren tarafından uygulanması gereken muhasebe politikalarını ve yapılacak açıklamaları belirlemektir.

Bu Standart, aşağıda yer alanlar hariç olmak üzere her çeşit kiralama işleminin muhasebeleştirilmesinde kullanılır:

(a) Maden, petrol, doğalgaz ve benzeri yeniden teşekkülü mümkün olmayan kaynakların araştırılması ve kullanılmasına ilişkin kiralama işlemleri ve

(b) Sinema filmleri, videokasetler, oyunlar, el yazıları, patentler ve telif hakları gibi hak ve ürünlerin lisans anlaşmaları.

 

Ancak, bu Standart aşağıda yer alan varlıkların ölçülmesinde kullanılmaz:

(a) Kiracıları tarafından yatırım amaçlı olarak elde tutulan gayrimenkuller (bakınız: TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller);

(b) Kiraya verenlerin faaliyet kiralaması çerçevesinde kiraya verdikleri yatırım amaçlı gayrimenkuller (bakınız: TMS 40);

(c) Kiracıları tarafından finansal kiralama çerçevesinde elde tutulan TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı kapsamındaki canlı varlıklar veya

(d) Kiraya verenleri tarafından faaliyet kiralaması çerçevesinde kiraya verilen TMS 41 kapsamındaki canlı varlıklar.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Kiralama: Kiraya verenin bir varlığın kullanım hakkını, bir ödeme veya ödeme planı karşılığında, taraflarca kararlaştırılmış bir zaman süresince kiracıya devrettiği sözleşmedir.

Finansal kiralama: Bir varlığın mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan her türlü risk ve yararların devredildiği sözleşmedir. Sözleşme süresi sonunda, mülkiyet devrediledebilir veya devredilmeyedebilir.

Faaliyet kiralaması: Finansal kiralama dışındaki kiralamadır.

İptal edilemeyen kiralama: Yalnızca aşağıdaki koşullardan herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda iptal edilebilen kiralamalar, iptal edilemeyen kiralamadır:

(a) Meydana gelme olasılığı oldukça düşük bir koşulun gerçekleşmiş olması;

(b) Kiraya verenin rızasının bulunması;

(c) Kiracının kiralama konusu varlıkla aynı veya eşit türden bir varlığı aynı kiraya verenden kiralaması veya

(d) Sözleşmenin başlangıcı itibariyle; sözleşmenin iptali için ilgili sözleşmenin iptalini caydıracak miktarda ek bir ödemenin yapılmasının gerekmesi.

Kiralama sözleşmesinin başlangıcı: Sözleşme tarihinden veya tarafların kiralamanın temel koşullarına ilişkin taahhütte bulundukları tarihten erken olanıdır. Bu tarih itibariyle:

(a) Kiralama işlemleri faaliyet kiralaması veya finansal kiralama olarak sınıflandırılır ve

(b) İşlemin finansal kiralama olarak sınıflandırılması durumunda, kiralama süresinin başlangıcında muhasebeleştirilmesi gereken tutarlar belirlenir.

Kiralama süresinin başlangıcı: Kiracının kiralamış olduğu varlığı kullanma hakkını kazandığı tarihtir. Söz konusu tarih, kiralama sözleşmesinin ilk kez muhasebeleştirildiği tarihi ifade eder (örneğin, kiralama işleminden kaynaklanan varlık, borç, gelir ve giderlerin muhasebeleştirilmesi).

Kiralama süresi: Sözleşmede belirtilen iptal edilemeyen kiralama süresidir. Ancak, kiralama sözleşmesinin başlangıcında kiracıya sözleşmede belirtilen sürenin bitiminde bedelli veya bedelsiz olarak süre uzatımı hakkı tanınmış ve kiralama sözleşmesinin başlangıcında kiracının bu hakkı kullanacağı neredeyse kesin ise, bu ilave süre de kiralama süresi içinde değerlendirilir.

Asgari kira ödemeleri: Kiracının kiralama süresince aşağıdakilerle birlikte; koşullu kira, hizmet maliyetleri ile vergiler gibi kiraya veren tarafından ödenen ve kiraya verene tazmin edilenler hariç, ödemek zorunda olduğu veya ödemesi gerekebilecek tutarları ifade eder:

(a) Kiracı açısından, kiracının kendisi veya kiracı ile ilişkili diğer bir tarafça garanti edilen tutarlar; veya

(b) Kiraya veren açısından, kendisine aşağıda yer alanlar tarafından garanti edilmiş kalıntı değer:

(i) Kiracı;

(ii) Kiracıyla ilişkili diğer bir taraf veya

(iii) Garanti altındaki yükümlülükleri karşılamaya yetecek finansal güce sahip olan ve kiraya verenle herhangi bir ilişkisi bulunmayan üçüncü bir taraf.

Ancak, kiracının ilgili varlığı opsiyonun kullanılabilir olduğu tarihteki gerçeğe uygun değerinden önemli ölçüde düşük olması beklenen bir fiyattan satın alma opsiyonu bulunması durumunda; ilgili opsiyon kiracı tarafından kullanılacağından, kiralama sözleşmesinin başlangıcı itibariyle asgari kira ödemeleri, söz konusu satın alma opsiyonunun beklenen kullanılma tarihine kadar kiralama süresi boyunca yapılacak asgari ödemeleri ve ilgili opsiyonun kullanımına ilişkin diğer ödemeleri içerir.

Gerçeğe uygun değer: Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.

Yararlı ekonomik ömür:

(a) Bir varlığın bir veya daha fazla kullanıcı tarafından ekonomik olarak kullanılacağı tahmin edilen süreyi veya

(b) Bir veya daha fazla kullanıcı tarafından ilgili varlıktan elde edilmesi beklenen üretim sayısı veya benzeri üretim birimini ifade eder.

Yararlı ömür: Kiralama süresinin başlangıcından itibaren ve kiralama süresiyle sınırlı olmaksızın, bir varlığın işletmeye ekonomik fayda sağlaması beklenen tahmini süredir.

 

 

 

TMS 18

HASILAT

 

Amaç

 

Gelir;  Finansal Tabloların Hazırlanma  ve  Sunulma  Esaslarına  İlişkin Kavramsal  Çerçevede,  hesap dönemi boyunca, sermayedarların katkılarıyla ilgili olanlar dışındaki nakit girişleri veya varlıklardaki artışlar  veya  borçlardaki  azalışlar  olarak  özkaynaklarda  artışa  neden  olan  ekonomik  faydalardaki artışlar  olarak  tanımlanmıştır.  Gelirin  tanımı  hasılatın  ve  kazancın  ikisini  birden  içerir.  Hasılat işletmenin olağan faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan gelirdir ve satışlar, ücretler, faiz, temett ü ve isim hakları gibi çeşitli adlar taşır. Bu Standardın amacı; belirli tipteki işlemlerden ve olaylardan elde edilen hasılat ile ilgili muhasebe işlemlerini açıklamaktır.

Hasılatın  muhasebeleştirilmesine  ilişkin  ilk  konu,  hasılatın  ne  zaman  muhasebeleştirileceğinin belirlenmesidir. Hasılat; gelecekteki ekonomik faydaların işletmeye  girmelerinin olası oldukları ve söz konusu faydalar güvenilir olarak ölçülebildikleri durumlarda muhasebeleştirilir. Bu Standart, söz konusu  kriterlerin  karşılandığı  ve  neticesinde  hasılatın  muhasebeleştirildiği  durumları  açıklar.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Hasılat:  Ortakların sermayeye katkıları dışında, özkaynakta artışla sonuçlanan ve işletmenin dönem

içindeki olağan faaliyetlerinden elde edilen brüt ekonomik fayda tutarıdır.

Gerçeğe uygun değer: Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde gerçekleşecek olağan bir işlemde

bir varlığın satışında elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

Hasılat alınan veya alınacak olan bedelin gerçeğe uygun değeri ile ölçülür.

Mal satışına ilişkin hasılat, aşağıdaki tüm koşullar yerine geldiğinde finansal tablolara yansıtılır.

(a)  İşletmenin malların sahipliği ile ilgili önemli risk ve getirileri alıcıya devretmiş olması;

(b)  İşletmenin  satılan  mallar  üzerinde  etkin  bir  kontrolü  veya  sahipliğin  genel  olarak  gerektirdiği

şekilde bir yönetim etkinliğini sürdürmemesi;

(c)  Hasılat tutarının güvenilir biçimde ölçülebilmesi;

(d)  İşleme ilişkin ekonomik yararların işletmece elde edilmesinin muhtemel olması;

(e)  İşleme ilişkin yüklenilen veya yüklenilecek olan maliyetlerin güvenilir biçimde ölçülebilmesi.

 

TMS 19

ÇALIŞANLARA SAĞLANAN

FAYDALAR

 

Bu Standart uyarınca işletmenin;

(a)  Çalışana, sunduğu hizmet karşılığında gelecekte ödeyeceği faydalara ilişkin bir borcu,

(b)  Sağlanan  faydalar  karşılığında  çalışanın  sunduğu  hizmetten  elde  edilen ekonomik faydayı işletme tükettiğinde ise bir gideri, muhasebeleştirmesi gerekir.

Çalışanlara sağlanan faydalar aşağıdakileri içerir:

(a)  Sağlanacak  faydanın  tamamının,  hizmetin  sunulduğu  yıllık  raporlama dönemini  takip  eden  on iki  ay  içinde  yerine  getirilmesinin  beklendiği  çalışanlara sağlanan aşağıdakiler gibi kısa vadeli faydalar:

(i)   Ücretler, maaşlar ve sosyal güvenlik katkıları,

(ii)   Ücretli yıllık izin ve ücretli hastalık izni,

(iii)   Kârdan pay verilmesi ve primler ile

(iv)   Mevcut  çalışanlar  için  sağlanan  parasal  olmayan  faydalar  (sağlık yardımı,  lojman,  araç,  ücretsiz  veya  indirimli  olarak  verilen  mal  veya hizmetler gibi).

(b)  İş ilişkisi sonrasında sağlanan aşağıdakiler gibi faydalar:

(i)   Emeklilik  faydaları  (örneğin,  emeklilik  maaşı  ve  emeklilik  ikramiyesi) ve

(ii)   İş ilişkisi sonrasında sağlanan hayat sigortası ve sağlık yardımı gibi diğer faydalar.

(c)  Çalışanlara sağlanan aşağıdakiler gibi diğer uzun vadeli faydalar:

(i)    Kıdeme bağlı izinler veya özel izin gibi uzun vadeli ücretli izinler,

(ii)  Jübile veya kıdeme bağlı diğer faydalar ve

(iii)  Uzun süreli iş göremezlik nedeniyle sağlanan faydalar.

(d)  İş ilişkisinin sona erdirilmesinden dolayı sağlanan faydalar.

 

 

 

 

 

 

 

TMS 20

DEVLET TEŞVİKLERİNİN  MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE  DEVLET YARDIMLARININ  AÇIKLANMASI

 

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Devlet: Devleti, devlet organlarını ve yerel, ulusal veya uluslararası benzer kuruluşları ifade eder.

Devlet  yardımı:  Belirli  koşulları  yerine  getiren  bir  işletme  veya  işletmeler  grubuna  bir  ekonomik

fayda  sağlamak  üzere  devlet  tarafından  yapılan  faaliyetlerdir.  Bu  Standart  kapsamındaki  devlet yardımları;  gelişmekte  olan  bölgelerde  altyapı  sağlanması  veya  rakipler  üzerine  ticari  kısıtlamalar getirilmesi gibigenel ticaret koşullarını etkilemek suretiyle sadece dolaylı olarak sağlanan faydaları içermez.

Devlet  teşvikleri:  İşletmenin  faaliyet  konuları  ile  ilgili  belirli  koşulların  geçmişte  veya  gelecekte

yerine getirilmesi karşılığında işletmeye kaynak transferi şeklindeki devlet yardımlarıdır. Bu teşvikler, bir değer atfedilemeyen devlet yardımlarını ve işletmenin normal ticari işlemlerinden ayırt edilemeyen devlet ile yaptığı işlemleri kapsamaz.

Varlıklara ilişkin teşvikler:  Teşvike hak kazanan işletme tarafından duran varlık satın almanın, inşa etmenin veya edinmenin ilk koşul olduğu devlet teşvikleridir. Bu tür devlet teşviklerine duran varlığın türünü, yerini, edinme veya elde tutma dönemlerini sınırlayan tali koşullar da eklenebilir. Gelire ilişkin teşvikler: Varlıklara ilişkin teşvikler dışında kalan devlet teşvikleridir.

Feragat  edilebilir  krediler:  Önceden  belirlenmiş  koşullar  altında  borç  verenin  alacağından  feragat

etmeyi kabul ettiği kredilerdir.

Gerçeğe uygun değer: Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde gerçekleşecek olağan bir işlemde bir varlığın satışında elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

 

TMS 21

KUR DEĞİŞİMİNİN ETKİLERİ

 

Bu Standart’ta geçen terimlerin anlamı aşağıdaki gibidir:

Kapanış kuru: Raporlama dönemi sonunda geçerli kurdur.

Kur  farkı:  Bir  para  birimindeki  belirli  bir  tutarın  diğer  bir  para  birimine  farklı  kurlardan çevrilmesinden kaynaklanan farktır.

Döviz kuru: İki para biriminin değişim oranıdır.

Gerçeğe uygun değer: Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde gerçekleşecek olağan bir işlemde bir varlığın satışında elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

Yabancı para: İşletmenin geçerli para biriminden farklı para birimidir.

Yurtdışındaki işletme:  Raporlayan işletmenin, kendisininkinden farklı bir ülke ya da para biriminde faaliyette bulunan, bir bağlı ortaklığı, iştiraki, müşterek anlaşması ya da şubesidir.

Geçerli para birimi: İşletmenin faaliyet gösterdiği temel ekonomik çevrenin para birimidir.

Grup: Bir ana ortaklık ve onun tüm bağlı ortaklıklarıdır.

Parasal kalemler:  Elde tutulan para ile sabit veya belirlenebilir bir tutarda para olarak alınacak veya ödenecek varlık ve borçlardır.

Yurtdışındaki işletmede bulunan net yatırım:  Yurtdışındaki işletmenin net aktiflerinde raporlayan işletmenin payıdır.

Finansal tablolarda kullanılan para birimi: Finansal tabloların sunulduğu para birimidir.

Geçerli (spot) kur: Hemen teslim halindeki geçerli olan döviz kurudur.

 

TMS 23

BORÇLANMA MALİYETLERİ

 

Bir  özellikli  varlığın  elde  edilmesi,  inşası  veya  üretimi  ile  doğrudan  ilişkilendirilebilen  borçlanma maliyetleri  bu  varlığın  maliyetinin  bir  parçasını  oluşturur.  Diğer  borçlanma  maliyetleri  gider  olarak muhasebeleştirilir.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Borçlanma maliyetleri:  Bir işletme tarafından yapılan borçlanmalarla ilgili olarak katlanılan faiz ve diğer giderlerdir.

Özellikli  varlıklar:  Amaçlanan  kullanıma  veya  satışa  hazır  duruma  getirilebilmesi  zorunlu  olarak uzun bir süreyi gerektiren varlıklardır.

Borçlanma maliyetleri arasında aşağıdakiler sayılabilir:

(a)  hesaplanan faiz gideri,

 (b)  finansal  tablolara  yansıtılan  finansal  kiralamalara ilişkin borçlanma maliyetleri ve

(c)  Yabancı para ile borçlanmalarda, faiz maliyetleri ile ilgili düzeltme olarak  dikkate alındıkları  ölçüde olmak üzere, kur farkları.

 

Aşağıdakilerden herhangi biri koşullara bağlı olarak, özellikli varlık olabilir:

(a)  Stoklar,

(b)  İmalat tesisleri,

(c)  Enerji üretim tesisleri,

(d)  Maddi olmayan duran varlıklar,

(e)  Yatırım amaçlı gayrimenkuller,

(f) Taşıyıcı bitkiler.

Finansal varlıklar ve kısa süre içerisinde üretilen veya imal edilen stoklar özellikli varlık değildir. Elde edildiklerinde amaçlanan kullanıma veya satışa hazır hale gelen varlıklar da, özellikli varlık değildir.

İşletmelerce, bir özellikli varlığın elde edilmesi, inşası veya üretimi ile doğrudan ilişkilendirilebilen borçlanma maliyetleri, ilgili özellikli varlığın maliyetinin bir parçası olarak aktifleştirilir. İşletmeler,  diğer borçlanma maliyetlerini oluştukları dönemde gider olarak muhasebeleştirirler.

 

TMS 24

İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI

 

Bu  Standardın  amacı;  işletmenin  finansal  durumu  ile  kâr  veya  zararının,  ilişkili  tarafların  mevcudiyetinden,  söz  konusu  taraflarla  gerçekleştirilen  işlemlerden  ve  işletme  ile  ilişkili  tarafları  arasındaki  taahhütler  dahil  olmak  üzere,  mevcut  bakiyelerden  etkilenebileceği  olasılığına  dikkat  çekmek için gerekli olan açıklamaların, işletmenin finansal tablolarında yer almasını sağlamaktır.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

İlişkili  taraf:  Finansal  tablolarını  hazırlayan  işletmeyle  (bu  Standartta  ‘raporlayan  işletme’  olarak  kullanılacaktır) ilişkili olan kişi veya işletmedir.

(a)  Bir  kişi  veya  bu  kişinin  yakın  ailesinin  bir  üyesi,  aşağıdaki  durumlarda  raporlayan  işletmeyle  ilişkili sayılır:

Söz konusu kişinin,

(i)  Raporlayan işletme üzerinde kontrol veya müşterek kontrol gücüne sahip olması durumunda,

(ii)  Raporlayan işletme üzerinde önemli etkiye sahip olması durumunda,

(iii)  Raporlayan  işletmenin  veya  raporlayan  işletmenin  bir  ana  ortaklığının  kilit  yönetici personelinin bir üyesi olması durumunda.

Kilit yönetici personel:  İşletmenin, (idari ya da diğer) herhangi bir yöneticisi de dahil olmak üzere,  faaliyetlerini plânlama, yönetme ve kontrol etme yetki ve sorumluluğuna doğrudan veya dolaylı olarak  sahip olan kişilerdir.

Bu Standart kapsamında, aşağıdakiler ilişkili taraf olarak değerlendirilmez:

(a)  İki işletmenin, ortak bir yöneticiye ya da ortak bir kilit yönetici personele sahip olması durumunda

veya işletmelerden birinin kilit yönetici personelinin diğer işletme üzerinde önemli  etkiye sahip

olması durumunda bu iki işletme.

(b)   İki iş ortaklığı katılımcısının bir iş ortaklığı üzerinde müşterek kontrolü paylaşmaları durumunda

söz konusu katılımcılar.

(c)   (i)  Finansman sağlayanlar,

(ii)  Sendikalar,

(iii)  Kamu hizmeti şirketleri ve

(iv)  Devlet makamları ve mercilerinden,

raporlayan  işletme  üzerinde  kontrol  ya  da  müşterek  kontrol  gücüne  veya  önemli  etkiye  sahip olmayıp, işletme ile sadece olağan iş ilişkisi içerisinde olanlar (işletmenin serbest hareket etmesini

etkileyebilecek ya da karar alma sürecine dahil olabilecek olsa da).

(d)  Bir işletmenin sadece ortaya çıkan ekonomik bağımlılık nedeniyle önemli hacimde işlem yaptığı  bir müşteri, tedarikçi, acente, dağıtımcı ya da genel mümessil

 

TMS 26

EMEKLİLİK FAYDA PLANLARINDA  MUHASEBELEŞTİRME ve  RAPORLAMA

 

                Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Emeklilik  fayda  planları:  Bir  İşletmenin  çalışanlarına,  hizmetlerinin  bitiminde  veya  bitimi  sonrasında (yıllık gelir veya defaten ödeme şeklinde) sağlayacağı faydaların veya bu faydalara ilişkin  katkıların;  bir  belgede  yer  alan  koşullara  veya  işletmenin  uygulamalarına  dayanılarak  emeklilik öncesinde belirlenebildiği veya tahmin edilebildiği anlaşmalardır.

Tanımlanmış katkı planları:  Emeklilik faydası olarak ödenecek tutarların, fona yapılan katkılar ve bu  katkılar  üzerinden  elde  edilen  yatırım  kazançları  aracılığıyla  belirlendiği  emeklilik  fayda planlarıdır.

Tanımlanmış  fayda  planları:  Emeklilik  faydası  olarak  ödenecek  tutarların,  genellikle,  çalışanların  kazançları  ve  /veya  hizmet  sürelerine  bağlı  bir  formül  çerçevesinde  belirlendiği  emeklilik  fayda planlarıdır.

Fonlama:  Gelecekte emeklilik faydalarına ilişkin olarak yapılacak ödemelerle ilgili yükümlülüklerin karşılanması amacıyla, işveren işletmenin dışındaki bir işletmeye (ilgili fona) varlık devri işlemidir.

Katılımcılar:  Emeklilik  fayda  planının  üyeleri  ve  plan  tarafından  sağlanan  faydalardan  yararlanma hakkı olan diğer kişilerdir.

Sağlanacak  faydalarda  kullanılabilecek  net  varlıklar:  Planın  varlıklarından,  taahhüt  edilen emeklilik  haklarının  bugünkü  aktüeryal  değerleri  dışındaki  yükümlülükler  düşüldükten  sonra  kalan varlıklardır.

Taahhüt  edilen  emeklilik  faydalarının  bugünkü  aktüeryal  değeri:  Mevcut  ve  geçmişteki çalışanlara, vermiş oldukları hizmete dayanılarak emeklilik fayda planı çerçevesinde ödeneceği tahmin edilen tutarların bugünkü değeridir.

Kazanılmış haklar:  Elde edilmeleri, ilgili emeklilik fayda planına göre hizmetin devamlılığı şartına  bağlı olmayan faydalardır.

 

TMS 27

BİREYSEL FİNANSAL TABLOLAR

 

Bireysel  finansal  tablolar:  Bu  standart  hükümlerine  uygun  olarak  bağlı  ortaklıklardaki,  iş ortaklıklarındaki ve iştiraklerdeki yatırımlarını, maliyet bedeli üzerinden,  özkaynak  yöntemini  kullanarak  muhasebeleştirmeyi  tercih  eden işletmeler tarafından sunulan finansal tablolardır.

Konsolide finansal tablolar:  Ana ortaklık ve bağlı

ortaklıklarının  varlıklarının,  borçlarının,  özkaynaklarının,  gelirlerinin,  giderlerinin  ve  nakit akışlarının tek bir işletmeninki gibi sunulduğu grup finansal tablolarıdır.

 

TMS 28

İŞTİRAKLERDEKİ VE İŞ  ORTAKLIKLARINDAKİ YATIRIMLAR

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

 

İştirak: Yatırımcı işletmenin üzerinde önemli etkisinin bulunduğu işletmedir.

Konsolide  finansal  tablolar:  Ana  ortaklığın  ve  bağlı  ortaklıklarının  varlıklarının,  borçlarının, özkaynaklarının, gelirlerinin, giderlerinin ve nakit akışlarının tek bir işletmeninki gibi sunulduğu grup finansal tablolarıdır.

Özkaynak yöntemi: Yatırımın başlangıçta elde etme maliyeti ile muhasebeleştirildiği ve sonrasında bu  tutarın  yatırım  yapılan  işletmenin  net  varlıklarında  yatırımcı  işletmenin  payına  düşen  kısmı yansıtacak şekilde düzeltildiği  bir muhasebe yöntemidir. Yatırımcı işletmenin kâr veya  zararı, yatırım yapılan işletmenin kâr veya zararından kendisine düşen payı; yatırımcı işletmenin diğer kapsamlı kârı, yatırım yapılan işletmenin diğer kapsamlı kârından kendisine düşen payı kapsamaktadır.

Müşterek anlaşma: İki veya daha fazla tarafın üzerinde müşterek kontrole sahip olduğu anlaşmadır.

Müşterek kontrol: Bir anlaşma üzerindeki kontrolün sözleşmeye dayalı olarak paylaşılmasıdır. Bu kontrolün  sadece,  önemli  konularla  ilgili  kararların,  kontrolü  paylaşan  tarafların  oy  birliği  ile mutabakatını gerektirdiği durumlarda var olduğu kabul edilir.

İş  ortaklığı:  müşterek  kontrole  sahip  olan  tarafların,  girişimin  net  varlıkları  üzerinde  haklarının bulunduğu müşterek anlaşmadır.

İş ortaklığı katılımcısı: İş ortaklığı üzerinde müşterek kontrol gücüne sahip olan katılımcı taraftır.

Önemli  etki:  Yatırım  yapılan  işletmenin  finansal  ve  faaliyetle  ilgili  politikaların  belirlenmesi kararlarına katılma gücü olup bu politikaları tek başına ya da bir başka taraf ile müşterek kontrol etme gücünü ifade etmemektedir. Bir  işletmenin  doğrudan  ya  da  dolaylı  olarak  (örneğin  bağlı  ortaklıkları  vasıtasıyla)  yatırım  yapılan işletmenin  oy  hakkının  yüzde  20  ya  da  daha  fazlasını  elinde  tutması  durumunda,  aksi  açıkça  ortaya konulamadığı  sürece,  söz  konusu  işletmenin  önemli  etkisinin  bulunduğu  kabul  edilir.

 

 

 

 

TMS 32

FİNANSAL ARAÇLAR: SUNUM

 

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Finansal  araç:  Bir  işletmenin  finansal  varlığı  ile  diğer  bir  işletmenin  finansal  borcunda  ya  da  özkaynağa dayalı finansal aracında artışa neden olan herhangi bir sözleşmedir.

Finansal varlık: Aşağıdaki varlıklardan herhangi biridir:

(a)  Nakit;

(b)  Başka bir işletmenin özkaynağına dayalı finansal araç;

(c)  (i)  Başka bir işletmeden nakit ya da başka bir finansal varlık almak için veya

(ii)  Potansiyel  olarak  işletmenin  lehine  olan  koşullarda  finansal  varlık  veya  borçların  başka  bir işletme ile takas edilmesi için düzenlenen sözleşmeden doğan hak veya

(d)  İşletmenin özkaynağına dayalı finansal aracıyla ödenecek ya da ödenebilecek olan ve

(i)  İşletmenin değişken sayıda özkaynağına dayalı finansal aracını almak zorunda olduğu ya da olabileceği bir türev olmayan sözleşme veya

(ii)  İşletmenin belirli sayıda özkaynağına dayalı finansal aracını, belirli bir nakdini ya da başka bir finansal varlığını takas etmesi dışındaki şekillerde ödenecek ya da ödenebilecek bir türev sözleşme. Bu amaçla, işletmenin özkaynağına dayalı finansal araçlar, 16A  -  16B Paragrafları uyarınca  özkaynağa  dayalı  finansal  araç  olarak  sınıflandırılan  satım  opsiyonu  bulunan finansal araçları, 16C - 16D Paragrafları uyarınca özkaynağa dayalı araç olarak sınıflandırılan ve işletmeye sadece tasfiye durumunda diğer tarafa işletmenin net varlıklarından oransal bir pay  verme  yükümlülüğü  getiren  finansal  araçları  veya  söz  konusu  araçların  gelecekte yapılacak  tahsilatları  ya  da  teslimatlarına  ilişkin  sözleşmeler  olarak  düzenlenen  araçları içermez.

Finansal borç: Aşağıdaki borçlardan herhangi biridir:

(a)   (i)  Başka bir işletmeye nakit ya da başka bir finansal varlık verilmesi için veya

(ii)  Potansiyel olarak işletmenin aleyhine olan koşullarda finansal varlık veya borçların başka bir işletme ile takas edilmesi için düzenlenen sözleşmeden doğan yükümlülük veya

(b)  İşletmenin özkaynağına dayalı finansal aracıyla ödenecek veya ödenebilecek olan ve:

(i)  İşletmenin değişken sayıda özkaynağına dayalı finansal aracını vermek zorunda olduğu ya da olabileceği bir türev olmayan sözleşme veya

(ii)  İşletmenin  belirli  sayıda  özkaynağına  dayalı  finansal  aracının,  belirli  bir  nakit  tutar  ya  da başka bir finansal varlık ile takas edilmesi dışındaki şekillerde ödenecek ya da ödenebilecek bir türev sözleşme. Bu nedenle, herhangi bir para birimi cinsinden belirli bir tutar karşılığında işletmenin özkaynağına dayalı finansal araçlarının elde edilmesine ilişkin hak, opsiyon ya da teminatlar; işletmenin, bunları, özkaynağına dayalı ve aynı sınıftaki türev olmayan finansal araçlarını  ellerinde  bulunduranların  tümüne  oransal  olarak  sunması  durumunda  özkaynağa dayalı  finansal  araç  niteliğindedir.  Yine,  bu  nedenlerle,  işletmenin  özkaynağına  dayalı finansal  araçları;  16A  -  16B  Paragrafları  uyarınca  özkaynağa  dayalı  finansal  araç  olarak sınıflandırılan  satım  opsiyonu  bulunan  finansal  araçları,  16C  -  16D  Paragrafları  uyarınca özkaynağa dayalı finansal araç olarak sınıflandırılan ve işletmeye sadece tasfiye durumunda diğer tarafa işletmenin net varlıklarından oransal bir pay verme yükümlülüğü getiren finansal araçları veya söz konusu araçların gelecekte yapılacak tahsilatları ya da teslimatlarına ilişkin sözleşmeler olarak düzenlenen araçları içermez..

İstisna  olarak,  finansal  borç  tanımına  uyan  bir  finansal  araç,  16A  -  16B  veya  16C  -  16D Paragraflarında belirtilen tüm özellikleri ve şartları haiz ise, özkaynağa dayalı bir finansal araç olarak sınıflandırılır.

Özkaynağa  (Hisse  senedine)  dayalı  finansal  araç:  İşletmenin  tüm  borçları  çıkarıldıktan  sonra varlıklarında bir payı/hakkı gösteren sözleşmedir.

Gerçeğe uygun değer: Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde gerçekleşecek olağan bir işlemde bir varlığın satışında elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

Satım opsiyonu bulunan finansal araç:  Finansal  araç hamiline, nakit veya başka bir finansal varlık karşılığında opsiyonu veren tarafa söz konusu finansal aracı geri satma hakkı veren ya da gelecekte belirsiz  bir  olayın  meydana  gelmesi,  finansal  araç  hamilinin  ölmesi  veya  emekli  olması  halinde otomatik olarak opsiyonu veren tarafa iade edilen bir finansal araçtır.

TMS 33

HİSSE BAŞINA KAZANÇ

 

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Ters Sulandırma (Hisse senetlerinde artış olsa bile hisse başına kazancın/kârın artışı veya hisse başına zararın azalışı):  Dönüştürülebilir araçların dönüşümünün gerçekleştiği, opsiyon ve hisse alım hakkı veren araçların kullanıldığı veya belirli koşulların yerine gelmesini takiben adi hisse senetlerinin ihraç  edildiği  varsayımı  sonucunda,  hisse  başına  kazancın  artması  veya  hisse  başına  zararın azalmasıdır.

Koşullu yeni hisse senedi çıkarma sözleşmesi: Belirli koşulların yerine getirilmesine bağlı olan hisse

senedi ihraç sözleşmesidir. 

 

Koşula bağlı çıkarılabilir hisse senetleri: Koşullu yeni hisse senedi çıkarma sözleşmesinde belirtilen

koşulların yerine gelmesini takiben bedelsiz olarak ya da çok az bir nakit veya başka tür bir ödeme karşılığında ihraç edilebilecek adi hisse senetleridir.

Sulandırma  (Hisse  senetlerinde  artış  olduğu  takdirde  hisse  başına  kazancın/kârın  azalışı  veya hisse başına zararın artışı):  Dönüştürülebilir araçların dönüşümünün gerçekleştiği, opsiyon ve hisse alım  hakkı  veren  araçların  kullanıldığı  veya  belirli  koşulların  yerine  gelmesini  takiben  adi  hisse senetlerinin  ihraç  edildiği  varsayımı  sonucunda,  hisse  başına  kazancın  azalması  veya  hisse  başına kaybın artmasıdır.

Opsiyonlar, hisse alım hakkı veren finansal araçlar ve eşdeğerleri:  Sahibine adi hisse senedi alım hakkı veren finansal araçlardır.

Adi  hisse  (pay)  senedi:  Diğer  tüm  özkaynağa  dayalı  finansal  araç  sınıflarından  sonra  gelen, özkaynağa dayalı bir finansal araçtır.

Potansiyel adi hisse (pay) senedi:  Sahibine adi hisse senedi alım hakkı verebilen bir finansal araç ya da benzeri bir sözleşmedir.

Satım opsiyonu:  Sahibine belli bir dönem boyunca önceden belirlenmiş bir fiyattan adi hisse senedi satım hakkı veren sözleşmelerdir.

 Adi  hisse  senetleri,  ancak  imtiyazlı  hisse  senetleri  gibi  diğer  tür  hisse  senetlerinden  sonra  ilgili

dönemin kârından pay alır. Bir işletme birden fazla adi hisse senedi sınıfına sahip olabilir. Aynı sınıfta yer alan adi hisse senetleri temettü alımında eşit haklara sahiptir.

Potansiyel adi hisse senedi örnekleri aşağıdaki gibidir:

(a)  Adi  hisse  senedine  dönüştürülebilen,  imtiyazlı  hisse  senetleri  dahil,  finansal  borçlar  ya  da

özkaynağa dayalı finansal araçlar;

(b)  Opsiyonlar ve hisse alma hakkı veren finansal araçlar;

(c)  Bir işletmenin veya bazı varlıkların satın alınması gibi, sözleşmeye bağlı düzenlemelerde yer alan

koşulların yerine getirilmesini takiben ihraç edilecek hisse senetleri.

 

TMS 34

ARA DÖNEM FİNANSAL   RAPORLAMA

 

Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu halka açık işletmelerin bu  Standartta  belirtilen  muhasebeleştirme,  ölçme  ve  açıklama  ilkelerine  uygun  olarak  ara  dönem finansal raporlama yapmasını teşvik eder. Halka açık işletmeler özellikle aşağıdaki  hususlarda teşvik edilir:

(a)  En  azından  cari  hesap  döneminin  birinci  altı  aylık  dönemine  ilişkin  ara  dönem  finansal  rapor sunulması ve

(b)  Ara  dönem  finansal  raporlarının  en  geç  ara  dönemi  izleyen  60  gün  içinde  hazır  duruma

getirilmesi.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Ara dönem: Bir yıllık hesap döneminden daha kısa süreli finansal raporlama dönemidir.

Ara  dönem  finansal  raporu:  “TMS  1  Finansal  Tabloların  Sunuluşu  (2008  yılında  yayımlanan)”

Standardında  tanımlandığı  üzere  tam  bir  finansal  tablo  setini  veya  bu  Standartta  tanımlanan  ara döneme ilişkin özet finansal tablo setini içeren finansal raporu ifade eder.

 

TMS 36

VARLIKLARDA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ

 

Bu  Standardın  amacı;  bir  işletmenin,  varlıklarının  geri  kazanılabilir  tutarından  daha  yüksek  bir değerden izlenmemesini  sağlamak  amacıyla  uygulanması  gereken  ilkeleri  belirlemektir.  Bir  varlığın defter değerinin; kullanımı ya da satışı ile geri kazanılacak  tutarından fazla olması durumunda, ilgili varlık gerikazanılabilir tutarından daha yüksek bir tutardan izlenir. Eğer durum bu şekilde ise, varlık değer düşüklüğüne uğramıştır ve Standart, işletmenin değer düşüklüğü zararını muhasebeleştirmesini gerektirir. Standart ayrıca, bir işletmenin değer düşüklüğü zararını ne zaman iptal etmesi gerektiği ile kamuoyuna yapılması gereken açıklamaları da düzenler.

Bu Standartta yer alan terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir: 

Defter  değeri:  Bir  varlığın  birikmiş  amortisman  (itfa)  ve  birikmiş  değer  düşüklüğü  zararları indirildikten sonra finansal tablolara yansıtıldığı tutarıdır.

Nakit yaratan birim:  Diğer varlıklardan veya varlık gruplarından sağlanan nakit girişlerinden büyük ölçüde bağımsız bir nakit girişi yaratan belirlenebilir en küçük varlık grubudur.

Şirket  varlıkları:  Şerefiye  hariç  olmak  üzere,  hem  bahse  konu  nakit  yaratan  birimin  hem  de  diğer nakit yaratan birimlerin gelecekteki nakit akışlarına katkıda bulunan varlıklardır.

Elden çıkarma maliyetleri:  Finansman maliyetleri ve gelir vergisi gideri hariç, doğrudan bir varlığın veya nakit yaratan birimin elden çıkarılması ile ilgili maliyetlerdir.

Amortismana  tabi  tutar:  Bir  varlığın  maliyetinden  veya  finansal  tablolarda  maliyet  yerine  geçen diğer tutarlardan kalıntı değerinin düşülmesiyle bulunan tutarı ifade eder.

Amortisman (itfa):  Bir varlığın amortismana tabi tutarının, yararlı ömür süresince sistematik olarak dağıtılmasını ifade eder.

Gerçeğe uygun değer:  Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde olağan bir işlemde, bir varlığın satışından elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

Değer düşüklüğü zararı:  Bir varlığın veya nakit yaratan birimin defter değerinin geri  kazanılabilir tutarı aşan kısmını ifade eder.

Geri kazanılabilir tutar:  Bir varlığın veya nakit yaratan birimin, satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değeri ile kullanım değerinden yüksek olanıdır.

Yararlı ömür:

(a)  Bir varlığın işletme tarafından kullanılabilmesi beklenen süreyi veya

(b)  İşletme  tarafından  ilgili  varlıktan  elde  edilmesi  beklenen  üretim  sayısı  veya  benzeri  üretim birimini ifade eder.

Kullanım  değeri:  Bir  varlık  veya  nakit  yaratan  birimden  elde  edilmesi  beklenen  gelecekteki  nakit akışlarının bugünkü değeridir.

Bir  varlığın  defter  değerinin  geri  kazanılabilir  tutarını  aşmış  olması  durumunda,  ilgili  varlık  değer düşüklüğüne  uğramıştır.

 

TMS 37

KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR

VE KOŞULLU VARLIKLAR

 

Bu Standardın amacı; uygun muhasebeleştirme kriterleri ve ölçüm esaslarının karşılıklar, koşullu borçlar ve koşullu  varlıklara  uygulanmasını  ve  kullanıcıların  bunların  nitelikleri,  zamanlamaları  ve  tutarlarını anlamalarını sağlamak üzere gerekli bilgilerin finansal tablo eklerinde gösterilmesini sağlamaktır.

Bu standart;

·                     Ekonomik  açıdan  dezavantajlı  sözleşmeler  hariç,  belirli  koşullar  altında  yürürlüğe  girecek sözleşmelerden kaynaklanan ve Başka bir Standart ile düzenlenmiş olan sözleşmelere uygulanmaz.

·                     finansal araçlara (garantiler dahil) uygulanmaz.

·                     Bu  Standart,  ekonomik

·                     açıdan  dezavantajlı  olmadığı  sürece  belirli  koşullar  altında  yürürlüğe  girecek  sözleşmelere uygulanmaz.

·                     Bu Standart, gelirin muhasebeleştirilmesi konusuna değinmez.

·                     Bu Standart; karşılıkları, zaman ve tutarlarına ilişkin kesinlik olmayan borçlar olarak tanımlar.

·                     bu  Standart,  karşılık

·                     ayrılması durumunda, katlanılan maliyetlerin aktifleştirilmesi işlemini ne zorunlu kılar, ne de bu işlemi yasaklar.

·                     Bu Standart, yeniden yapılandırmalara ilişkin (durdurulan faaliyetler dahil) karşılıklara uygulanır.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Karşılık: Gerçekleşme zamanı veya tutarı belli olmayan yükümlülüktür.

Yükümlülük:  Geçmiş  olaylardan  kaynaklanan  ve  ifası  halinde  ekonomik  fayda  içeren  kaynakların işletmeden çıkmasına neden olacak mevcut yükümlülüktür.

Sorumluluk doğuran olay:  İşletmenin söz konusu yükümlülüğü yerine getirmekten başka gerçekçi bir  alternatifinin  olmaması  sonucunu  doğuran,  hukuki  veya  zımni  bir  kabulden  doğan  yükümlülük yaratan olaydır.

Hukuki yükümlülük: Aşağıda sayılanlardan kaynaklanan yükümlülüktür:

(a)  Sözleşme (açık ya da zımni hükümleri aracılığıyla);

(b)  Yasal düzenleme veya

(c)  Diğer kanuni uygulamalar.

Zımni  kabulden  doğan  yükümlülük:  İşletmenin  aşağıda  yer  alan  fiillerinden  kaynaklanan yükümlülüktür:

(a)  Geçmişteki  uygulamalar,  yayımlanmış  politikalar  veya  yeterince  belirli  cari  açıklamalarla, işletmenin belirli sorumlulukları üstleneceğini diğer şahıslara taahhüt etmesi; ve

(b)  Bunun  sonucunda,  işletmenin  bu  sorumlulukları  yerine  getireceği  konusunda  diğer  şahıslar nezdinde geçerli bir beklenti yaratmış olması.

Koşullu yükümlülük:

(a)  Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve işletmenin tam anlamıyla kontrolünde bulunmayan, bir veya daha fazla kesin mahiyette olmayan olayın ileride gerçekleşip gerçekleşmemesi ile mevcudiyeti teyit edilebilecek olan veya

(b)  Geçmiş  olaylardan  kaynaklanan;  fakat  aşağıda  yer  alan  nedenlerle  finansal  tablolara yansıtılamayan mevcut yükümlülüktür:

(i)  Yükümlülüğün yerine getirilmesi için, ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin bulunmaması veya

(ii)  Yükümlülük tutarının, yeterince güvenilir olarak ölçülememesi.

Koşullu  varlık:  Geçmiş  olaylardan  kaynaklanan  ve  işletmenin  tam  anlamıyla  kontrolünde bulunmayan, bir veya daha fazla kesin mahiyette olmayan olayın ileride gerçekleşip gerçekleşmemesi ile mevcudiyeti teyit edilecek olan varlıktır.

Ekonomik  açıdan  dezavantajlı  sözleşme:  Sözleşme  kapsamındaki  yükümlülüklerin  yerine getirilmesi  için  mutlaka  katlanılması  gereken  maliyetin,  söz  konusu  sözleşme  kapsamında  elde edilmesi beklenen ekonomik faydayı aştığı sözleşmedir.

Yeniden  yapılandırma:  Yönetim  tarafından  planlanan  ve  kontrol  edilen  bir  programdır  ve aşağıdakilerden herhangi birinin değişmesi sonucunu doğurur:

(a)  İşletme tarafından yapılmakta olan faaliyetin kapsamı veya

(b)  Söz konusu faaliyetin ifa şekli.

Karşılıklar,  ait  olduğu  ödemeye  ilişkin  olarak  gelecek  bir  tarihte  yapılacak  harcamanın  zaman  ve

miktarının kesin olmaması nedeniyle, ticari borçlar ve tahakkuklar gibi diğer yükümlülüklerden ayırt edilebilir.Karşılıklar  ayrı  olarak  gösterilirken,  tahakkuklar  genellikle  ticari  veya  diğer  borçların  bir  parçası

olarak gösterilir.

Bir karşılık, aşağıda yer alan koşulların varlığı halinde finansal tablolara yansıtılır:

(a)  Geçmiş bir olaydan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğün (hukuki veya zımni) bulunması;

(b)  Yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmalarının muhtemel olması,

(c)  Yükümlülük tutarının güvenli bir biçimde tahmin edilebiliyor olması.

 

TMS 38

MADDİ OLMAYAN DURAN

VARLIKLAR

 

Bu  Standart,  aşağıdakiler  hariç  tüm  maddi  olmayan  duran  varlıkların  muhasebeleştirilmesinde uygulanır:

(a)  Başka bir Standardın kapsamına giren maddi olmayan duran varlıklar;

(b)  “TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum” Standardında tanımlanan finansal varlıklar;

(c)  Araştırma  ve  değerlendirme  varlıklarının  muhasebeleştirilmesi  ve  ölçümü  (bakınız:  TFRS  6

Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesi) ve

(d)  Madenler, petrol, doğal gaz ve benzeri yenilenemeyen kaynakların geliştirilmesi ve çıkarılmasına

ilişkin harcamalar.

Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:

Gerçeğe uygun değer:  Piyasa katılımcıları arasında ölçüm tarihinde olağan bir işlemde, bir varlığın satışından elde edilecek veya bir borcun devrinde ödenecek fiyattır.

İtfa: Maddi olmayan duran varlığın amortismana tabi tutarının, yararlı ömrü boyunca sistematik olarak dağıtılmasını ifade eder.

Varlık:

(a)    Geçmişteki bazı olayların sonucu olarak işletme tarafından kontrol edilen ve

(b)    İşletmeye gelecekte ekonomik yarar sağlaması beklenilen bir kaynaktır.

Defter  değeri:  Bir  varlığın  birikmiş  amortisman  ve  birikmiş  değer  düşüklüğü  zararları  indirildikten sonra finansal durum tablosunda (bilançoda) muhasebeleştirilen tutarıdır.

Maliyet:  Bir  varlığın  elde  edilmesinde  veya  inşasında  ödenen  nakit  veya  nakit  benzerlerini  veya

verilen  diğer  bedellerin  gerçeğe  uygun  değerini  veya  belli  durumlarda,  (diğer  TFRS’lerin  özel hükümleri  uyarınca)  ilk  muhasebeleştirme  sırasında  ilgili  varlığa  atfedilen  bedeli  ifade  eder  (örnek “TFRS 2 Hisse Bazlı Ödemeler” Standardı).

Amortismana tabi tutar: Bir varlığın maliyetinden veya maliyet yerine geçen diğer tutarlardan kalıntı

değerin düşülmesiyle bulunan tutarı ifade eder.

Geliştirme:  Ticari  üretim  ya  da  kullanıma  başlamadan  önce,  yeni  veya  önemli  ölçüde  geliştirilmiş malzeme, aygıt, ürün, süreç, sistem ya da hizmetlerin üretim planı veya tasarımında araştırma sonuçları ya da diğer bilgilerin uygulanmasıdır.

İşletmeye  özgü  değer:  İşletmenin  varlığın  devamlı  kullanımı  ve  yararlı  ömrünün  sonunda  elden çıkarılması veya bir yükümlülüğün ödenmesi sırasında oluşması beklenilen nakit akışlarının bugünkü değerini ifade eder.

Varlığın gerçeğe uygun değeri:  Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.

Değer  düşüklüğü  zararı:  Bir  varlığın  defter  değerinin  geri  kazanabilir  tutarını  aşan  kısmını  ifade eder.

Maddi olmayan duran varlık: Fiziksel niteliği olmayan tanımlanabilir parasal olmayan varlıktır.

Parasal  varlıklar:  Elde  tutulan  para  ile  sabit  ya  da  belirlenebilir  tutarda  bir  para  cinsinden  elde

edilecek varlıklardır.

Araştırma:  Yeni bir bilimsel ya da teknik bir bilgi ve anlayış kazanma amacıyla üstlenilen özgün ve planlı incelemedir.

Bir maddi olmayan duran varlığın kalıntı değeri: İşletmenin, varlığın halihazırda beklenilen yararlı ömrünün  ve  yaşının  sonuna  gelmiş  olması  durumunda,  bu  varlığı  elden  çıkarmasından  elde  edeceği tahmin edilen tutardan tahmini elden çıkarma maliyetleri düşüldükten sonra kalan tutardır.

Yararlı ömür:

(a)  Bir varlığın işletme tarafından kullanılabilmesi beklenilen süreyi veya

(b)  İşletme  tarafından  ilgili  varlıktan  elde  edilmesi  beklenilen  üretim  sayısı  veya  benzeri  üretim

birimini ifade eder.

 

Maddi Olmayan Duran Varlıklar

İşletmeler sıklıkla kaynak tüketir veya bilimsel ya da teknik bilgi, yeni süreç veya sistemlerin tasarım ve  uygulanması,  lisans,  fikri  mülkiyet  hakları,  piyasa  bilgisi  ve  markalar  (marka  isimleri  ve  yayın hakları  dahil)  gibi  maddi  olmayan  kaynakların  elde  etme,  geliştirme,  bakım  veya  iyileştirilmesi sırasında çeşitli borçlar yüklenirler. Bu geniş kapsamlı başlıklar altındaki kalemlerin yaygın örnekleri; bilgisayar  yazılımı, patentler,  telif  hakları,  sinema  filmleri,  müşteri  listeleri,  ipotek  hizmeti  sunma hakları,  balıkçılık  lisansları,  ithalat  kotaları,  isim  hakları,  müşteri  ve  tedarikçi  ilişkileri,  müşteri sadakati, pazar payı ve pazarlama haklarıdır.

Bir maddi olmayan duran varlık sadece ve sadece:

(a)  Varlıkla ilişkilendirilen beklenilen gelecekteki ekonomik yararların işletme için gerçekleşmesinin muhtemel olması ve

(b)  Varlığın maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumunda,muhasebeleştirilir.

Ayrı olarak elde edilen bir maddi olmayan duran varlığın maliyeti aşağıdakilerden oluşur:

(a)  İthalat vergileri ve iade edilmeleri mümkün olmayan satın alma vergileri de dahil, ticari ıskontolar

ve indirimler düşüldükten sonraki satın alma fiyatı ve

(b)  Varlığı amaçlanan kullanımına hazır hale getirmeye yönelik, doğrudan varlıkla ilişkilendirilebilen herhangi bir maliyet.

Varlıkla doğrudan ilişkilendirilebilen maliyetlere ilişkin örneklere aşağıda yer verilmiştir:

(a)  Doğrudan, varlığın çalışabilir duruma getirilmesi sırasında oluşan (“TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar” Standardında tanımlandığı gibi) çalışanlara sağlanan fayda maliyetleri;

(b)  Doğrudan, varlığın çalışabilir duruma getirilmesi sırasında oluşan mesleki ücretler ve

(c)  Varlığın düzgün çalışıp çalışmadığının testine yönelik maliyetler.

 

TMS 39

FİNANSAL ARAÇLAR:

MUHASEBELEŞTİRME VE ÖLÇME

 

Bu Standardın amacı; finansal varlıkların, finansal borçların ve finansal olmayan kalemlerin alım veyasatımına  ilişkin  sözleşmelerin  muhasebeleştirme  ve  ölçülmesine  yönelik  ilkeleri  belirlemektir.

 

TMS 40

YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER

 

Bu  Standart,  yatırım  amaçlı  gayrimenkullerin  muhasebeleştirilmesi,  ölçülmesi  ve  açıklamasında uygulanır.Diğer  hususların  yanı  sıra,  finansal  kiralama  işlemi  çerçevesinde  bir  kiracının  finansal  tablolarında muhasebeleştirilen yatırım  amaçlı gayrimenkul hakları ile  kiraya verenin finansal tablolarında faaliyet kiralaması işlemi çerçevesinde kiracıya sağlanan yatırım amaçlı gayrimenkullerin ölçülmesine ilişkin hükümler  de  bu  Standart  kapsamındadır.

 

TMS 41

TARIMSAL FAALİYETLER

Bu  Standart,  aşağıda  yer  alan  varlıkların  tarımsal  faaliyetle  ilgili  olmaları  durumda,  söz  konusu varlıkların muhasebeleştirilmesinde uygulanır:

(a)  Taşıyıcı bitkiler dışındaki canlı varlıklar;;

(b)  Hasat zamanındaki tarımsal ürünler ve

(c)  Paragraf 34-35’de yer alan devlet teşvikleri.

Bu Standart aşağıdakilere uygulanmaz:

(a) Tarımsal faaliyetle ilgili arsa Gayrimenkuller).

(b) Tarımsal faaliyetle ilgili taşıyıcı bitkiler

(c)  Taşıyıcı  bitkilerle  ilgili  devlet  teşvikleri  Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması).

(d)  Tarımsal  faaliyetle  ilgili  maddi  olmayan  duran  varlıklar