DURAN VARLIKLARDA DEĞERLEME

DURAN VARLIKLARDA DEĞERLEME

V.U.K.’nun 269. maddesine göre iktisadi işletmelere dahil gayrimenkuller maliyet bedeli ile değerlenir. V.U.K.’nun 270 maddesine göre  satın alma bedeline eklenmesi zorunlu ve ihtiyari olan giderle şöyledir;

Satın alma bedeline eklenmesi zorunlu giderle;

·         Makine ve tesisata gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri,

·         mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsanın tavsiyesinden doğan giderler.

Satın alma bedeline eklenmesi ihtiyari olan giderler;

·         noter, mahkeme,kıymet takdiri, komisyon ve faaliyet giderleri,

·         emlak vergisi,özel tüketim vergisi ve 8 yıllık eğitime katkı payı

*Binek otomobil alımında ödenen KDV’nin indirimi mümkün olmayıp doğumuna neden olan binek otomobilin maiyet bedeline eklenmesi veya ilgili dönemde doğrudan gider yazılması mümkün bulunmaktadır.

*Duran varlık alımı ve yatırımlar dolayısıyla doğan kredi faizlerin ve kur farklarının durumu:

-  Aleyhte doğan kur farkları ve kredi faizleri; aktifleştirme tarihine kadar olan tutarlar maliyet ile ilişkilendirilmeli bu tarihten sonra ortaya çıkan tutarlar ise ihtiyari olarak ya doğrudan gider yazılmalı ya da maliyetten düşülmelidir.

- Lehte doğan kur farkları ise aktifleştirme işleminin gerçekleştiği dönemin sonuna kadar oluşan kısmının maliyetle ilişkilendirilmesi, sonraki döneme ait olanla ise kambiyo geliri olarak değerlendirilmesi veya maliyetten düşülmek suretiyle kalan tutar üzerinden amortismana tabi tutulması gerekir.

Amortisman Ayırma

Amortisman ayırma şartları 

·         İşletmede bir yıldan fazla kullanılabilir olması,

·         Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz  kalması

·         değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olması

·         iktisadi kıymetin değerinin 900 TL’yi (2016 yılı için) aşması

Özellik Gösteren Konular

·         Satın alınan ATİK’ler için V.U.K.’nun ilgili tebliğlerinde yer alan faydalı ömür süreleri ve amortisman oranları esas alınarak amortisman ayrılmalıdır.

·         VUK’nun genel tebliğlerinde yer alan oranlardan  daha az oranda amortisman ayırmak suretiyle amortisman süresinin uzatılması mümkün değildir. uzatıldığı taktirde bu yıllara isabet eden amortismanlar vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınmayacaktır.

·         Azalan bakiyeler usulünde amortisman oranı %50’yi geçmemek üzere norma amortisman oranının iki katıdır.

·         31/07/2004 tarihinden sonra satın aldıkları ödeme kaydedici cihazlar için %100 oranında amortisman ayrılabilecektir.

Fevkalade Amortisman

Normal amortisman oralarından daha yüksek oranda amortisman ayrılmasıdır. fevkalade amortisman uygulanan dönemde ayrıca normal amortisman ayrılmaz. eğer doğal afet nedeniyle iktisadi kıymet bütünüyle değer kaybına uğramışsa iktisadi kıymetin kalan değerinin tamamı fevkalade amortisman yoluyla gider yazılabilir. bu işlemlerin yapılabilmesi için Maliye Bakanlığına başvuru şarttır.

Fevkalade amortisman uygulamasının koşulları;

·         Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden,

·         yeni icatlar dolayısıyla teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılamaz bir hale gelen,

·         Cebri çalışmaya tabi tutulduğu için n  normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan gayrimenkullerle, haklara, mükelleflerin başvurusu üzerine, maliye bakanlığınca her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı “fevkalade amortisman” nispeti tespit eder.

Kuruluş ve Örgütlenme(İlk Tesis ve Taazzuv) giderleri

Kurumun tesis olunması veya yen bir şubenin açılması veyahut da işlerin devamlı bir suretle genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmayan giderlerdir. bu tür giderlerin aktifleştirilmesi ihtiyari  olup, kurumlar, ilk tesis ve taazzuv giderlerini yapıldığı yıl doğruda gider olarak kaydetmek veya amortismana tabi tutmak suretiyle itfa edebilirler.

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesi sadece kurumlara tanınan bir haktır.

İlk tesis ve taazzuv giderlerinin aktifleştirilmesi yolu seçildiğinde, bunların olağan itfa süresi beş yıl içinde eşit tutarlarda gider yazılması gerekir. giderlerin aktifleştirilmesinden sonra bu yöntemden dönülüp kalan kısım bir defada zarar yazılamaz.

Peştamallıklar

Peştamallık, bir diğer ifade ile şerefiye halk arasında “hava parası” olarak da adlandırılmaktadır.  Peştamallıklar mukayyet değer ile değerlenerek aktifleştirilirler. Peştamallıklarla ilgili değerleme hükmü kurumlarla birlikte gelir vergisi mükellefleri içinde geçerlidir. Peştamallıkların aktifleştirilmesi zaruridir. fakat 2012 yılı için 770 TL’nin altında olan Peştamallıkların bir defada gider yazılabilmesi mümkündür.

Özel Maliyet Bedelleri

Kiralanan gayrimenkuller için , kiracılar tarafından bu kıymetleri genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak arttırmak maksadıyla yapılan giderlerle, kiracının faaliyetini icra için vücuda getirdiği tesisata ait giderlerdir.

Özel maliyet bedeli uygulamasının şartları;

-Gayrimenkul başkansa ait olmalıdır ve kiralanmış olmalıdır.

- giderleri kiracı tarafından yapılmalı ve gayrimenkulün maliyet bedeline eklemesi gereken türden giderler olmalıdır.

Özellikli Konular;

·         Özel maliyet bedelleri kira süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir. kira süresi dolmadan, kiralanan gayrimenkulün boşaltılmas halinde henüz itfa edilmemiş olan giderler, boşaltma yılında bir defada gider yazılır.

·         kira süresinin belli olmadığı durumlarda, itfa süresi beş yıl olarak belirlenir. ve hızlandırılmış amortisman oranı uygulanamaz

·         kira süresinin bir yıl olması durumunda, itfanın bir yılda yapılması uygun görülmüştür.

·         iktisadi kıymetin ekonomik ömrünün kiralama süresinden kısa olması durumunda itfa süresi kira süresi olarak kabul edilir.

·         işletme  hesabına göre defter tutanlar da özel maliyet bedeli uygulamasından yararlanabilirler.