STANDAR MALİYET
SİSTEMİNDE SAPMA MALİYETLERİNİN HESAPLANMASI
Standart maliyet sistemini
kullanan üretim işletmeleri, dönem başında standart olarak belirlemiş oldukları
üretim maliyetlerini hesaplamalarında kullanılırlar. Maliyet dönemi sonunda
fiili olarak gerçekleşen maliyetler ile standart maliyetler karşılaştırılarak
ortaya çıkan maliyet sapmaları olumlu ya da olumsuz olarak değerlendirilerek,
nedenleri araştırılır ve çözüm yolları bulunur. Amaç, piyasada aynı sektörde
faaliyet gösteren işletmelerin kabul etmiş oldukları standart maliyetlere ne
ölçüde uyulduğunun ortaya koyularak üretim girdilerinin verimliliğini
ölçmektir.
Bir üretim işletmesinde, bir
mamulün maliyetini oluşturan üretim giderleri aşağıdaki gibidir :
1. Direkt İlk Madde ve Malzeme
Giderleri
2. Direkt işçililik Giderleri
3. Genel Üretim Giderleri
a. Değişken Genel
Üretim Giderleri
b. Sabit Genel
Üretim Giderleri
Standart maliyet sistemini
uygulayan bir işletmede de yukarıda sıraladığımız maliyet çeşitlerinde sapmalar
geçekleşir. Şimdi bu sapmaları inceleyelim :
1.
Direkt İlk Madde ve Malzeme Sapmaları :
a. Fiyat Sapması
b. Miktar Sapması
2.
Direkt İşçilik Sapmaları :
a. Ücret Sapması
b. Süre (Verim) Sapması
3.
Değişken Genel Üretim Giderleri Sapmaları:
a. Bütçe Sapması
b. Verim Sapması
4.
Sabit Genel Üretim Sapmaları
a. Bütçe Sapması
b. Kapasite Sapması
1. Direkt İlk Madde ve Malzeme Sapmaları :
a. Fiyat Sapması : ( Fiili Fiyat –
Standart Fiyat ) x Toplam Fiili Miktar
b. Miktar Sapması : (Fiili Miktar – Standart
Miktar) x Birim Standart Fiyat
c. Toplam Direkt İlk Madde ve Malzeme
Sapması : Fiyat Sapması + Miktar Sapması
2. Direkt İşçilik Sapmaları :
a. Ücret Sapması : (Fiili Ücret –
Standart Ücret) x Toplam Fiili Süre
b. Süre(Verim) Sapması : (Fiili Süre-
Standart Süre) x Standart Saat Ücret
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar :
1. KPSS-A, SMMM staja başlama ve SMMM yeterlilik
sınavlarında sapmalar ile ilgili sorular yukarıdaki sapma formüllerinden
gelmektedir.
2. İster miktar ister süre sapması olsun sonuçlar her zaman
TL cinsinden hesaplanmaktadır.
3. Sonuçlar (+)
çıkarsa olumsuz sapma, sonuçlar (-) çıkarsa olumlu sapma olarak
değerlendirilir.
4. Formül ezberleme yöntemlerinden biri, parantez içi TL
cinsinden ise, çarpım toplam fiili miktar ya da süredir. Parantez içi TL cinsi
dışında bir ölçü ise( Süre gibi) çarpım standart birim ücret ya da birim
fiyattır.
5. Formülleri uygularken, TL cinsi fiyat ve ücreti birim
olarak, miktar ve süreleri toplam olarak alınız.
Sapmaların mantığını
anlamak :
Örneğin, 1 elbise üretmek için standart olarak 4 metre kare
kumaşa ihtiyaç duyulsun. Kumaşın metre kare fiyatı standart olarak 2 TL olsun. İşletme
dönemde 2.000 adet elbise üretmiş ve 7.000 metre kare kumaş tüketmiş ve
toplamda 21.000 TL maliyet katlanmış olduğunu varsayarsak.
2.000 adet elbise için standart olarak ( 2.000 * 4) 8.000
metrekare kumaşa ihtiyaç var. Ama işletme 7.000 metrekare kumaş tükettiğine
göre ; burada 1.000 metre kare kumaş tasarruf etmiştir yanı miktar anlamında
olumlu sapma. 1.000 metre kare kumaşı standart fiyat olan 2 TL ile çarparsak
2.000 TL olumlu miktar sapma vardır.
Fiyat sapması olarak analiz edersek; işletme 1 metre kare
kumaşın standart fiyatını 2 TL olarak belirlemiştir. Dönem içerisinde
kullandığı 7.000 metre kumaş için 21.000 TL ödediğini göre fiili fiyatı (
21.000/7.000) 3 TL olarak gerçekleşmiştir. Yani 1 metre kare kumaşta 1 TL
olumsuz sapma vardır. Standart olarak 7.000* 1 TL’den 7.000 TL olumsuz fiyat
sapması vardır.
“Toplam direkt ilk madde malzeme sapması : Miktar sapması +
fiyat sapması “ formülünden 2.000 TL olumlu
+ 7.000 TL olumsuz = 5.000 TL
olumsuz sapma vardır.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder
Sorularınızı Bekliyorum